តុប រី៖ ជីវិតតស៊ូរួចផុតពីការសម្លាប់របស់ខ្មែរក្រហម នៅគុកទួលស្លែង
ខ្ញុំឈ្មោះ តុប រី[1] ភេទប្រុស អាយុ៤៤ឆ្នាំ។ ឈ្មោះក្នុងប្រវត្តិរូបរបស់ខ្ញុំគឺ កូវ ប្រុស។ ខ្ញុំរស់នៅភូមិសាមគ្គី ឃុំក្រាំងលាវ ស្រុកបាទី ខេត្តតាកែវ។ ខ្ញុំមានឪពុកឈ្មោះ ផុន (ស្លាប់) និងម្ដាយឈ្មោះ យេន នៅមានជីវិត។ ខ្ញុំមានប្រពន្ធឈ្មោះ ហ៊ីង ងា។ ខ្ញុំ និងប្រពន្ធបានរៀបការនៅឆ្នាំ១៩៨០។ សព្វថ្ងៃ ខ្ញុំមានកូនចំនួន៩នាក់ ក្នុងនោះស្រីចំនួន៤នាក់និងប្រុសចំនួន៥នាក់។
នៅឆ្នាំ១៩៧២ ខ្ញុំត្រូវបែកចេញពីឪពុកម្ដាយ ទៅធ្វើកំណែនតស៊ូជាមួយអាមេរិក ដែលចូលមកឈ្លានពានទឹកដី ជាមួយប្រជាជនខ្មែរ ដើម្បីទាមទារឯករាជ្យមកវិញ។ កាលនោះ ប្រធានភូមិ មេឃុំ ជាអ្នកមានអំណាច បានប្រកាសជ្រើសរើសអ្នកស្ម័គ្រចិត្តចូលបម្រើជួរកងទ័ព។ ទោះបីជាខ្លួនមិនពេញចិត្ត ក៏ខ្ញុំត្រូវទៅចូលរួមដែរ។ ពេលនោះ ខ្ញុំទើបតែមានអាយុ១៧ឆ្នាំ។
នៅឆ្នាំ១៩៧៤ ខ្ញុំបានទៅធ្វើការក្នុងកងកុមារ នៅឃុំត្រពាំងសាប ស្រុកបាទី ខេត្តតាកែវ។ ប្រធានកងនៅពេលនោះមានឈ្មោះ ណុប។ នៅក្នុងកងកុមារ មានកុមារចំនួន៥០នាក់។ ការងាររបស់កុមារ គឺដាំដំណាំ និងដាំដំឡូងឈើ (ដំឡូងមី)។ ក្រុមកុមារទាំងនោះ មានចម្រុះ មកពីឃុំក្រាំងលាវ ត្រពាំងសាប និងកុមារាជា។ កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម បានប្រមូលផ្ដុំកុមារ ដោយជ្រើសរើសកុមារធំៗ ជាអ្នកនាំមុខគេ។ ខ្ញុំ និងកុមារជាច្រើនទៀត នឿយហត់ណាស់។ ការហូបចុក មិនសូវជាខ្វះខាតទេ។ រយៈពេលកន្លះខែ ទើបខ្ញុំអាចសុំ ប្រធានកងទៅលេងផ្ទះបានមួយយប់។ បន្ទាប់មក កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម ជ្រើសរើសយុវជនធំៗ ឲ្យរែកបាយដាក់តាមសមរភូមិ ដើម្បីបន្សុំាខ្លួនជាបណ្ដើរៗ មុនពេលចូលទៅហ្វឹកហ្វឺន។ ខ្ញុំបានទៅរែកបាយនៅតាមផ្លូវជាតិលេខ៤ នៅស្រុកភ្នំស្រួច ខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ ដើម្បីបំពេញការងារនេះ កងកុមារមួយក្រុម ដែលមានចំនួន១២នាក់ត្រូវបានចាត់តាំង។ ក្រុមខ្ញុំ មានសមាជិកចំនួន១៥នាក់។ ខ្ញុំ ធ្វើបានរយៈពេល៥ខែ ក៏ឈប់ ហើយទៅហ្វឹកហ្វឺននៅកោះ កា-ជ នៅស្រុកភ្នំស្រួចខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ ប្រធាន កងវរ មានឈ្មោះ បូ។ ខ្ញុំនៅក្នុងកងវរសេនាតូច ៣០៣ តំបន់៣៣ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ។[2] ខ្ញុំបានទៅប្រយុទ្ធជាមួយខ្មាំងសត្រូវ បានរយៈពេលមួយអាទិត្យនៅកោះ កា-ជ ក៏ធ្លាក់ខ្លួនឈឺជំងឺគ្រុនចាញ់។ អ្នកនៅទីនោះ បានសែងខ្ញុំនឹងអង្រឹងទៅកាន់មន្ទីរពេទ្យតំបន់មួយកន្លែង នៅស្រុកបរសេដ្ឋ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ ខ្ញុំសម្រាកព្យាបាលជំងឺរយៈពេលមួយខែ ទើបជាសះស្បើយ និងទៅនៅផ្ទះបានកន្លះខែទៀត។ ក្រោយមក កងទ័ព តាមមកដល់ផ្ទះរបស់ខ្ញុំ ឲ្យត្រលប់ទៅកន្លែងកងទ័ពវិញ។
នៅដើមឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្ញុំបានផ្លាស់ចេញពីកោះ កា-ជ មកប្រចាំការនៅតាមផ្លូវជាតិលេខ៣ នៅទ្រនំជ្រឹង ស្រុកអង្គស្នួល ខេត្តកណ្ដាល។ ក្រុមខ្ញុំ មានសមាជិកចំនួន១២នាក់ ប៉ុន្តែបានស្លាប់ចំនួន៦នាក់។ លុះពេលបែកទីក្រុងភ្នំពេញ ខ្ញុំ និងអ្នកទាំង៥នាក់ បានមកជួសជុលផ្លូវជាតិលេខ៣ ដែលបាក់បែក និងចាក់ដីបំពេញឡើងវិញ។ ការងារនេះ ខ្ញុំ ធ្វើបានរយៈពេល២ខែ ក៏ត្រលប់ទៅធ្វើស្រែ នៅកន្លែងភ្លើងឆេះរទេះ និងសន្ទះឡាន។ ពេលនោះ ខ្ញុំ បានឃើញខ្មែរក្រហមជម្លៀសប្រជាជនទាំងអស់ ឲ្យចាកចេញពីទីក្រុង ទីប្រជុំជនឲ្យទៅរស់នៅទីជនបទ និងតំបន់ដាច់ស្រយាលនានា។ ការជម្លៀសនេះធ្វើឡើងប្រហែលរយៈពេលជាងមួយខែ។[3] ពេលនោះ ប្រជាជនមួយចំនួន បានជិះម៉ូតូ ជិះកង់ និងដឹកអីវ៉ាន់របស់ខ្លួនបន្តិចបន្តួច។ ក្រោយមក ខ្ញុំក៏ត្រូវកងទ័ព ដកឲ្យមកនៅខេត្តតាកែវវិញ។ មកដល់តាកែវ ខ្ញុំបានទៅធ្វើស្រែទៀត នៅបឹងក្បាលគោ។
នៅឆ្នាំ១៩៧៦ ខ្ញុំត្រូវបានអង្គការផ្លាស់ឲ្យទៅធ្វើស្រែនៅកំពង់អំពិល ស្រុកបូរីជលសារ ខេត្តតាកែវ។ មួយឆ្នាំក្រោយមក ខ្ញុំ និងមនុស្ស៧នាក់ផ្សេងទៀត ត្រូវបានកម្មាភិបាលនាំទៅទាំងម៉ោង១១យប់។ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ថាភ័យយ៉ាងខ្លាំង ក៏សួរទៅកាន់អ្នកនាំនោះថា៖ “យកខ្ញុំទៅណា។” អ្នកទាំងនោះបានឆ្លើយថា៖ “បន្តិចទៀតគង់តែដឹងទេ។” លុះពេលទៅដល់ចោមចៅ អ្នកទាំងនោះប្រាប់យើងថា អង្គការ ឲ្យមករស់នៅភ្នំពេញ នៅបឹងសំយ៉ាប នៅមន្ទីរកងពល៣៥០។ ប្រធានកងពលនៅទីនោះ ឈ្មោះ វ៉ិន។ ទៅដល់បានរយៈពេលមួយអាទិត្យ ខ្ញុំត្រូវកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម ប្រើឲ្យស្រោចដំណាំ ស្ពៃ និងឆៃថាវជាដើម។ បន្ទាប់មក ខ្ញុំបានទៅរស់នៅមន្ទីរ ធ្វើជាអ្នកបើកឡាន ដឹកសម្ភារ ស្រូវ អង្ករ ទៅដាក់នៅខេត្តកំពង់ចាម ខេត្តកំពត និងខេត្តតាកែវ។ ពេលនោះ ខ្ញុំក៏បានទៅដឹកសំណាប ដាក់តាមកងដែរ។ ខ្ញុំត្រូវធ្វើការងារនេះរហូតដល់ម៉ោង១១យប់ទើបអាចឈប់សម្រាកបាន។ បន្ទាប់មក ខ្ញុំ និងមនុស្សចំនួន៧នាក់ ក៏ត្រលប់មកស្រុកបាទី ខេត្តតាកែវវិញ។ កាលនោះ យើងទំនាក់ទំនងគ្នា តាមរយៈ តេអូ។
នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៨ ខ្ញុំ និងមនុស្សចំនួន៧នាក់ ត្រូវបានកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម បញ្ជូនទៅដាក់នៅគុកនៅទួលស្លែង ដែលហៅម្យ៉ាងទៀតមន្ទីរ ស-២១ នៅភ្នំពេញ។ នៅប្រហែលម៉ោង៨យប់ មានរថយន្ដរ៉ូវ៉ែមួយគ្រឿងបិទឃ្លុបយ៉ាងជិត បានដឹកខ្ញុំ និងសមាជិក៧នាក់ទៀត ទៅដាក់នៅគុកទួលស្លែង។ បន្ទាប់ពី ទៅដល់បានមួយសន្ទុះ ខ្ញុំ និងមនុស្សទាំង៧នាក់ កំពុងអង្គុយហូបទឹកតែ មិនទាន់អស់ពីកែវផង ស្រាប់តែកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមចាប់យើងដាក់ខ្នោះដៃទាំងអស់គ្នា ហើយនាំទៅដាក់នៅជាន់ទី២។ ខ្ញុំ រួមទាំងអ្នកផ្សេងទៀត ត្រូវចងមុខជិតឈឹង។ លុះពេលទៅដល់ជាន់ទី២ ក្រណាត់ត្រូវបានស្រាយចេញពីមុខ។ ខ្ញុំបានឃើញនៅក្នុងបន្ទប់មួយមានទំហំប្រហែល១ម៉ែត្រ។ គ្រប់បន្ទប់ទាំងអស់រៀបចំឡើងដាច់ដោយឡែកពីគ្នា ដើម្បីកុំឲ្យអ្នកទោសនិយាយឆ្លើយឆ្លងជាមួយគ្នាបាន។ នៅពេលចូលទៅដល់បន្ទប់ ខ្ញុំត្រូវបានអ្នកយាមដាក់ខ្នោះជើងទាំងសងខាង។ ខ្ញុំត្រូវរស់ ក្នុងបន្ទប់បិទជិតស្លុង អស់រយៈពេលមួយខែជាង។ ការរស់នៅវេទនាខ្លាំងណាស់។ ខ្ញុំគិតក្នុងចិត្តថាមិនអាចមានជីវិតមកដល់សព្វថ្ងៃផង។ អ្នកយាមនៅគុកទួសស្លែង បានបញ្ជូនខ្ញុំទៅសួរចម្លើយចំនួន២ដង។ លើកទី១ មុនពេលនាំទៅសួរចម្លើយ ខ្ញុំ និងសមាជិក៧នាក់ទៀត ត្រូវដាក់ខ្នោះដៃ និងចងមុខជាមុនសិន។ ការសួរចម្លើយលើមនុស្សម្នាក់ មានរយៈពេលកន្លះម៉ោងទៅមួយម៉ោង។ កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម បានសួរខ្ញុំថា៖ “មិត្តឯងរស់នៅមន្ទីរហ្នឹងបានធ្វើអ្វីខ្លះ ហើយបានបំផ្លាញរបស់បក្សអ្វីខ្លះ?” ខ្ញុំ ក៏ឆ្លើយថា៖ “ខ្ញុំមិនបានធ្វើអ្វីទេ មានតែដាំដំណាំ។” បន្ទាប់មក កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម សួរទៀតថា៖ “ចុះសព្វថ្ងៃមិត្តឯងចង់ស្លាប់ ឬចង់រស់។” ខ្ញុំភ័យខ្លាំងណាស់ ក៏ឆ្លើយថា៖ “ខ្ញុំបានប្រគល់ខ្លួនឲ្យបក្សចាត់តាំង ឲ្យស្លាប់ក៏ស្លាប់ ឲ្យរស់ក៏រស់។” ខ្ញុំឆ្លើយបានតែប៉ុណ្ណឹង។ រាល់ការសួរចម្លើយ នៅក្នុងបន្ទប់១មានអ្នកសួរចំនួនម្នាក់ និងអ្នកទោសម្នាក់។ បន្ទាប់ពីសួររួចរាល់ អ្នកទោសទាំងអស់ ត្រូវបញ្ជូន ទៅឃុំឃាំងនៅបន្ទប់ដដែលវិញ។ ការសួរចម្លើយលើកទី១ មិនមានជាការវាយធ្វើបាបទេ។
មួយអាទិត្យក្រោយមក ដល់ថ្ងៃត្រូវសួរចម្លើយលើកទី២។ ក្នុងចិត្តខ្ញុំគិតថា ម្ដងនេះខ្លួនពិតជាស្លាប់ជាមិនខាន។ ខ្ញុំនៅតែឆ្លើយចម្លើយដូចលើកមុនដដែល។ អ្នកទោសទាំងអស់ ត្រូវកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម គិតថារឹងទទឹងមិនព្រមឆ្លើយ ក៏វាយនឹងរំពាត់ផ្ដៅ, វាយនឹងខ្សែភ្លើង និងខ្សែតីជាដើម។ ខ្ញុំវិញត្រូវវាយនឹងរំពាត់ផ្ដៅធម្មតាទេ។ កាលនោះខ្ញុំនៅតូចជាងគេ ដូច្នេះហើយ មិនសូវទទួលរងការធ្វើទារុណកម្មខ្លាំងទេ។ បន្ទាប់ពី ត្រលប់មកពីកន្លែងសួរចម្លើយវិញ ខ្ញុំបានឃើញមិត្តភក្ដិខ្ញុំម្នាក់ ឈ្មោះ ធី ត្រូវកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម វាយធ្វើបាប ហើមពេញទាំងខ្លួនទាំងអស់។ ឈ្មោះ ធី នេះ កាលពីមុនធ្លាប់ធ្វើជាប្រធានមន្ទីរ។ អ្នកទោសទាំងអស់ រៀងរាល់មួយទិត្យ ទើបបានងូតទឹកម្ដង។ នៅពេលយប់ ខ្ញុំបានឮសំឡេងស្រែកចេញពីបន្ទប់ក្បែរគ្នា ពោរពេញទៅដោយការឈឺចាប់។ សំឡេងនេះ បានរំខានដល់អ្នកយាមក្នុងបន្ទប់នោះ អ្នកយាមក៏ចាក់សោទ្វារ ហើយថែមទាំងស្រែកគំរាមកំហែងទៀត។ ប្រធានគុកទួលស្លែង (ស-២១) ធំជាងគេឈ្មោះ ឌុច។ ការហូបចុកនៅពេលទៅដល់ដំបូងៗ យើងបានហូបធម្មតា ដោយមានសម្លមួយចាន និងបាយមួយចាន។ មួយអាទិត្យក្រោយ កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម ក៏ដករបបអាហារយើងអស់ពាក់កណ្ដាល។ នៅមន្ទីរ ស-២១ នេះ មានពេទ្យ ប៉ុន្តែមិនមានថ្នាំអី្វពិសេសទេ គឺមានតែថ្នាំធ្វើឡើងពីសំបកឈើប៉ុណ្ណោះ។ អ្នកទោសទាំងអស់ នៅពេលចូលដល់គុកទួលស្លែង ត្រូវថតរូប១នាក់មួយសន្លឹកគ្រប់ៗគ្នា។ ចំពោះការថតរូប អ្នកទោសត្រូវអង្គុយលើកៅអីម្នាក់ម្ដងៗ ហើយដាក់ខ្នោះដៃទៅខាងក្រោយ។ រហូតដល់ថ្ងៃដែលត្រូវដោះលែង អ្នកទោសក៏ត្រូវថតរូបម្ដងទៀត និងមានលេខសម្គាល់ ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនចាំនោះទេ។ ក្នុងចំណោមអ្នកដែលបានចាប់យកមក មានសមាជិកចំនួន៦នាក់រួមទាំងខ្ញុំត្រូវបានដោះលែង។ អ្នកត្រូវជាប់ឃុំឃាំងបន្តមាន ឈ្មោះ ខន និងធី នៅស្រុកកោះធំ ខេត្តកណ្ដាល។ បន្ទាប់មក កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម បញ្ជូនខ្ញុំ និងសមាជិកចំនួន៥នាក់ ទៅដាក់នៅគុកព្រៃស នៅអន្លង់គម នៅខាងលិចវត្តក្រពើហា។ ខ្ញុំបានទៅបោសសម្អាតកន្លែងមន្ទីរ បានរយៈពេលប្រហែលជិត១០ថ្ងៃ ហើយក៏ទៅដាក់បាយជ្រូក និងធ្វើពលកម្មជាច្រើនទៀត។ នៅទីនោះ កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមមិនបានឃុំឃាំងខ្ញុំទេ។ បន្ទាប់មកទៀត ខ្ញុំក៏ទៅដាំបាយឲ្យកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម។ ប្រធានគុកព្រៃ ស មានឈ្មោះ ហ៊ុយ មានតួនាទីជាអ្នកមើលការខុសត្រូវអ្នកទោស ដែលត្រូវបានដោះលែង ហើយបញ្ជូនឲ្យទៅស្ទូង និងជីកព្រែក។ ខ្ញុំទៅរស់នៅទីនោះរហូតដល់បែករបបខ្មែរក្រហម។ ឈ្មោះ ហ៊ុយ នេះមានអត្តចរិកស្លូតបូត មិនកាចទេ។ ស្រាប់តែមួយរយៈក្រោយមក ឈ្មោះ ហ៊ុយ ត្រូវបានអង្គការចាប់ខ្លួនបញ្ជូនទៅដាក់នៅមន្ទីរស-២១ មិនឃើញត្រលប់មកកន្លែងវិញទេ។
នៅឆ្នាំ១៩៧៩ អំឡុងពេលបែករបបខ្មែរក្រហម ខ្ញុំបានរត់ទៅដល់ អមលាំង ឱរាល់ នៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ អំឡុងពេលនោះខ្ញុំមានការខ្វះខាតអង្ករណាស់ មិនមានអ្វីហូបគ្រប់គ្រាន់ផង។ ខ្ញុំបានបន្តដំណើររហូតមកដល់ជួរភ្នំគិរីរម្យ ក៏ចូលចំបន្ទាយវៀតណាម។ វៀតណាមបានហៅខ្ញុំទៅប្រជុំ ហើយសួរថាខ្ញុំមកពីណា ធ្វើកងទ័ព ឬកងអី្វ ខ្ញុំក៏ឆ្លើយថា ខ្ញុំធ្វើក្នុងកងចល័ត។ សំណាងល្អ វៀតណាមមិនបានធ្វើបាប ថែមទាំងឲ្យបាយខ្ញុំហូបទៀត។ រហូតដល់ខែ កក្កដា ឆ្នាំដដែល ខ្ញុំក៏វិលត្រលប់មកដល់ផ្ទះ ហើយបានជួបជាមួយម្ដាយ និងបងប្អូនវិញ។ ឪពុកខ្ញុំបានស្លាប់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម តាំងពីឆ្នាំ១៩៧៦មកម្ល៉េះ។ នៅឆ្នាំ១៩៨៤ ខ្ញុំបានទៅមើលគុកទួលស្លែងម្ដងទៀត។ នៅឆ្នាំបន្ទាប់ កូនរបស់ខ្ញុំឈ្មោះ រឿន ជាកូនទី១នៅក្នុងគ្រួសារ បានទៅមើលនៅគុកទួលស្លែង ក៏ឃើញរូបឪពុកខ្លួននៅទីនោះ។ ក្រោយមក ដំណឹងនេះបានឮតៗគ្នា ដល់បងប្អូនសាច់ថ្លៃ និងសាច់បង្កើត។ គេបាននាំគ្នាទៅកាន់ទីតាំងនោះ ក៏បានឃើញរូបថតខ្ញុំពិតប្រាកដមែន។
អត្ថបទដោយ ជីម សុខគា
[1] ឯកសារ TKI០៣៤០, តម្កល់ទុកនៅក្នុងមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា បទសម្ភាសជាមួយ កូវ ប្រុស ភេទប្រុស អាយុ៤៤ឆ្នាំ រស់នៅភូមិសាមគ្គី ឃុំក្រាំងលាវ ស្រុកបាទី ខេត្តតាកែវ, ចំណងជើងអត្ថបទ« » ។ សម្ភាសន៍ ដោយ អ៊ីសា ឧស្មាន នៅថ្ងៃទី៩ ខែតុលា ឆ្នាំ២០០៣។ ចំនួន៣៦ទំព័រ។
[2] ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី និងអ្នកនិពន្ធផ្សេងទៀត, ប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩), បោះពុម្ពលើកទី២ (ភ្នំពេញ៖ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា,២០២០),១៤-១៨។
[3] ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី និងអ្នកនិពន្ធផ្សេងទៀត, ប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩), បោះពុម្ពលើកទី២ (ភ្នំពេញ៖ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា,២០២០),១៤-១៨។