អៀត ណែម៖ ជនភៀសសឹកនៅអន្លង់វែង
អៀត ណែម ភេទប្រុស អាយុ៥៥ឆ្នាំ មានទីកន្លែងកំណើតនៅភូមិតាអូរខាងត្បូង ឃុំតាអូរ ស្រុកគិរីវង់ ខេត្តតាកែវ។ បច្ចុប្បន្ន ណែម រស់នៅក្នុងភូមិស្រឡៅស្រោង ឃុំលំទង ស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ។ ណែម បាននិយាយរៀបរាប់ពីព្រឹត្តិការណ៍ដែលបានកើតឡើងនៅកំឡុងពេលផ្ទុះសង្គ្រាមរយៈពេល៥ថ្ងៃនៅតាមបណ្ដោយព្រំដែនកម្ពុជា និងថៃដូចតទៅ « កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ ប្រជាជននៅក្នុងភូមិស្រឡៅស្រោង បាននាំគ្នាជម្លៀសខ្លួនចេញពីភូមិស្ថានទៅរកទីទួលសុវត្ថិភាពគេចពីការផ្ទុះសង្គ្រាម។ មូលហេតុដែលបានធ្វើឲ្យប្រជាជនជម្លៀសចេញគឺដោយសារកងទ័ពថៃបានបាញ់ប្រហារកងទ័ពខ្មែរនៅខាងប្រាសាទតាមាន់តូច ទើបធ្វើឲ្យមានការផ្ទុះអាវុធឡើង។ បន្ថែមពីនេះ ប្រជាជនមិនត្រឹមតែបានដឹងព័ត៌មានតាមគ្នានោះទេ ប៉ុន្តែជាក់ស្ដែងគឺខ្ញុំផ្ទាល់ រួមទាំងប្រជាជននៅក្នុងភូមិបានឮសំឡេងគ្រាប់ផ្លោងនៅតាមបណ្ដោយព្រំដែនកម្ពុជា និងថៃពិតប្រាកដមែន។
មុននឹងមានការផ្ទុះអាវុធកើតឡើងគឺកាលពីព្រឹកថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥ កំឡុងពេលកងទ័ពកម្ពុជាដើរល្បាតនៅទីតាំងមុំបី ត្រូវបានកងទ័ពថៃបាញ់សម្លាប់លើកងទ័ពកម្ពុជាស្លាប់ម្នាក់ ទាំងដែលខ្លួនគ្មានអាវុធនៅក្នុងដៃ។ ទើបធ្វើឲ្យមានការចល័តកងទ័ពទាំងពីរភាគីមកតាមព្រំដែន បង្កឲ្យមានការមិនទុកចិត្តគ្នា បង្កើតបានជាភាពតើនតឹងពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ។ ក្រោយមកទៀត ភាគីថៃបានប្រកាសបិទច្រកព្រំដែនអន្តរជាតិដោយឯកតោភាគី។ ទង្វើទាំងអស់នេះ បញ្ជាក់ឲ្យឃើញថាភាគីថៃគ្មានចិត្តស្មោះត្រង់ ចង់បានទឹកដីកម្ពុជា ជាពិសេសមិនគោរពនូវច្បាប់អន្តរជាតិ។ ចំពោះការបិទច្រកព្រំដែនដោយឯកតោភាគី ខ្ញុំយល់ថាវាជាអំពើអសីលធម៌របស់ភាគីថៃមកលើកម្ពុជា។ ខ្ញុំផ្ទាល់ មិនមានអ្វីទៅសោកស្ដាយចំពោះការបិទច្រកព្រំដែនធ្វើឲ្យការនាំចេញនាំចូលផលិតផលមានការរាំងស្ទះនោះទេ ព្រោះខ្ញុំជឿថាកម្ពុជា មិនអាចស្លាប់ដោយសារការបិទចរន្តចេញចូលពីថៃនោះទេ កម្ពុជាអាចនាំចូលនាំចេញទៅប្រទេសដទៃក្រៅពីប្រទេសថៃ។ ការបិទច្រកនេះ កម្ពុជាមិនមែនជាអ្នកខាតឡើយ គឺថៃខ្លួនឯងទើបជាអ្នកខាតខ្លាំង។ បើតាមគំនិតខ្ញុំប្រជាកសិករខ្មែរភាគច្រើនគឺនាំចូលទៅប្រទេសថៃមានដូចជា ស្រូវ ដំឡូងមី និងស្វាយ។
កំឡុងពេលផ្ទុះសង្គ្រាម ខ្ញុំរួមទាំងប្រពន្ធពុំបានចាកចេញពីផ្ទះនោះទេ។ ខ្ញុំបានប្រាប់ឲ្យកូនៗ និងចៅរបស់ខ្ញុំធ្វើដំណើរទៅខេត្តកំពង់ធំដើម្បីសុវត្ថិភាព និងឆ្លៀតពេលទៅលេងម្ដាយក្មេកផង។ ចំណែកឯខ្ញុំ និងប្រពន្ធបន្តរស់នៅផ្ទះធម្មតា រងចាំស្ដាប់សភាពការណ៍។ តាមពិតទៅបានជាខ្ញុំមិនជម្លៀសខ្លួនចេញពីភូមិស្ថាន គឺដោយសារខ្ញុំជាអនុភូមិស្រឡៅស្រោងមិនអាចចាកចោលផ្ទះសម្បែង ប្រជាជនបានឡើង។ ខ្ញុំ សុខចិត្តបន្តនៅដើម្បីរៀបចំចាត់ចែងប្រជាជនដែលមិនទាន់ជម្លៀសចេញ និងប្រាប់ព័ត៌មានអំពីទីកន្លែងសុវត្តិភាពដែលត្រូវទៅស្នាក់នៅ។ ប្រជាជននៅក្នុងភូមិខ្ញុំចំនួន៣០គ្រួសារបានទៅស្នាក់នៅជំរំភៀសសឹកនៅក្នុងវត្តត្រពាំងធំ។ រីឯមួយចំនួនទៀត ធ្វើដំណើរទៅស្រុកកំណើត ឬផ្ទះបងប្អូនដែលខ្លួនគិតថាអាចស្នាក់នៅបាន។ ការរស់នៅក្នុងជំរំភៀសសឹកក្នុងវត្តត្រពាំងធំ គឺមិនសូវជាមានសប្បុរជនជួយនោះទេ ព្រោះវាមានចម្ងាយឆ្ងាយពីទីរួមស្រុកអន្លង់វែង។ ស្បៀងអាហារដែលប្រជាជនទទួលបានគឺខាងថ្នាក់ដឹកនាំភូមិឃុំជាអ្នកចែកជូនដល់ប្រជាជន។ ស្ថានភាពនៅក្នុងភូមិខ្ញុំពេលនោះប្រជាជនមិនទាន់ចាកចេញទៅអស់នោះទេ នៅតាមផ្ទះនីមួយៗគឺនៅមានសមាជិក២ទៅ៣នាក់រស់នៅ។
រហូតដល់ថ្ងៃទី២៨ ទើបប្រជាជនមានការព្រួយបារម្មណ៍ខ្លាំងព្រោះខ្លាចកងទ័ពថៃមិនព្រមចុះកិច្ចព្រមព្រៀងបទឈប់បាញ់ក៏នាំគ្នាជម្លៀសចេញពីភូមិស្ថានស្ទើរតែអស់ពីភូមិ។ កំឡុងពេលនោះ ក្មួយប្រុសខ្ញុំម្នាក់បានឈរជើងនៅទិសដៅភ្នំខ្មោច។ ប៉ុន្តែឈរនៅក្នុងខ្សែត្រៀមទីពីរមិនទាន់បានចេញទៅវាយនៅឡើយទេទាល់តែខ្សែត្រៀមទីមួយទប់លែងជាប់ទើបខ្សែត្រៀមទីពីរឡើងទៅជួយវាយ។
នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ ខ្ញុំបានដឹងព័ត៌មានអំពីការចាប់ខ្លួនកងទ័ពកម្ពុជាចំនួន២០នាក់ធ្វើជាឈ្លើយសឹករបស់កងទ័ពថៃ ក្រោយពីបទឈប់បាញ់។ ហេតុការណ៍នេះបានឲ្យខ្ញុំដឹងថាច្បាប់នៃក្បួនសង្គ្រាមអ្នកដែលទន់ជ្រាយជាងគេគឺជាអ្នកចាញ់។ នៅពេលដែលកងទ័ពកម្ពុជាទាំង២០នាក់ត្រូវបានចាប់ខ្លួនកម្ពុជាបានស្នើឲ្យភាគីថៃដោះលែងឈ្លើយសឹកទាំងអស់ត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ។ ប៉ុន្តែភាគីថៃបានប្រើល្បិចកលម្ដងហើយម្ដងទៀតដោយមិនព្រមដោះលែងកងទ័ពឲ្យមានសេរីភាពវិញឡើយ។ លុះដល់ថ្ងៃទី០១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥ ភាគីថៃបានដោះលែង និងប្រគល់កងទ័ពកម្ពុជាចំនួន២រូបត្រឡប់មកកម្ពុជា ដោយម្នាក់មានសភាពពិការជើង ឯម្នាក់ទៀតត្រូវបាត់បង់ស្មារតី។ មកដល់ពេលនេះហើយ កងទ័ពទាំង១៨នាក់ដែលនៅក្រោមការមើលថែភាគីថៃ ក៏យើងមិនដឹងពីសុខទុក្ខព្រោះគ្មានព័ត៌មានច្បាស់ការណាមួយបង្ហាញពីការរស់របស់កងទ័ពទាំង១៨នាក់ទាល់តែសោះ។ ខ្ញុំ មានសង្ឃឹមតិចតួចណាស់ចំពោះការដោះលែងកងទ័ពទាំង១៨នាក់ត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ ព្រោះគំនិតខ្ញុំផ្ទាល់ថៃអាចទុកធ្វើជាចំណាត់ខ្មាំងបន្តទៅមុខយូរអង្វែងទៀត។ បានជាខ្ញុំហ៊ាននិយាយបែបនេះ ព្រោះខ្ញុំឃើញថាសូម្បីតែអនុព័ន្ធយោធាតាមបណ្ដាប្រទេសផ្សេងៗបានចុះមកពិនិត្យមើលទីតាំងរងការខូចខាតនៅតាមបន្ទាប់ព្រំដែនហើយនៅតែធ្វើអ្វីថៃមិនបាន។ បើយើងនិយាយពីរឿងចាស់កាលពីឆ្នាំ២០០៨ គឺមានការផ្ទុះអាវុធជាមួយកងទ័ពថៃនៅប្រាសាទព្រះវិហារបណ្ដាលឲ្យមានការប៉ះពាល់ប្រាសាទដោយសារការទម្លាក់គ្រាប់បែកចង្កោម គឺគ្មានប្រទេសណាមួយ ឬអង្គការយូណេស្កូ( UNESCO ) ថ្កោលទោសទៅលើភាគីថៃបានឡើយ។ ការផ្ទុះសង្គ្រាមរយៈពេល៥ថ្ងៃនេះ បានធ្វើឲ្យប្រាសាទមួយចំនួនរបស់កម្ពុជារងនូវការខូចខាតជាច្រើនក្នុងនោះមានប្រាសាទព្រះវិហារ ប្រាសាទតាមាន់តូច និងប្រាសាទតាក្របី។ ក្រៅពីប្រាសាទ ក៏មានការប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធភូមិឃុំស្រុកជាច្រើនកន្លែង។ កងទ័ពថៃបានប្រើប្រាស់យន្តហោះ និងដ្រូន ទម្លាក់គ្រាប់បែកធ្វើឲ្យខូចខាតដល់ការរស់នៅរបស់ប្រជាជន ផ្ទះសម្បែង សាលារៀន វត្តអារាម ផ្លូវថ្នល់។ ប្រជាជនរងនូវការភ័យខ្លាច និងត្រូវចាកចេញពីភូមិស្ថាន។ រីឯសេដ្ឋកិច្ចក៏ធ្លាក់ចុះ ប្រជាជនគ្មានពេលធ្វើការរកស៊ី សូម្បីតែសុខភាពក៏មិនបានមើលថែដិតដល់។ បច្ចុប្បន្ននេះ ខ្ញុំបួងសួងសុំឲ្យតែប្រទេសជាតិមានសុខសន្តិភាពគ្មានការធ្វើសង្គ្រាម។ កងទ័ពកម្ពុជា មានសុខភាពល្អទទួលជ័យជំនះឈ្នះលើសត្រូវឈ្លានពានគ្រប់ទិសទី៕
អត្ថបទដោយ មេក វិន