(ព្រះវិហារ)៖ ប៊ួ ម៉ឹង មានអាយុ៧៦ឆ្នាំ ជាអ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហមរស់នៅភូមិពោធិ៍ ឃុំពោធិ៍ ស្រុកត្បែងមានជ័យ ខេត្តព្រះវិហារ។ បច្ចុប្បន្ន ម៉ឹង មានជំងឺលើសសម្ពាធឈាម, ស្ពឹកស្រពន់មួយចំហៀងខ្លួន និងរឹងដៃជើងពិបាកធ្វើដំណើរ។ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៧០ ម៉ឹង បានរស់នៅបែកផ្ទះពីឪពុកម្ដាយ ចេញទៅរស់នៅជាមួយនឹងប្ដីរបស់គាត់ឈ្មោះ ញ៉ាន អ៊ួ និងប្រកបរបរកសិកម្មសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពគ្រួសារ។ នៅពេលដែលមានការទម្លាក់គ្រាប់បែក ម៉ឹង និងប្ដី បានរត់ភៀសខ្លួនចេញពីផ្ទះ ដើម្បីគេចពីគ្រាប់បែក ទៅរស់នៅតាមដងអូរ។

នៅពេលដែល ខ្មែរក្រហមចូលគ្រប់គ្រងទីក្រុងភ្នំពេញ ការជម្លៀសប្រជាជនចេញពីទីក្រុង និងទីប្រជុំជន ឲ្យទៅតាមទីជនបទបាន​ប្រព្រឹត្តឡើង។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ មានការបង្កើតសហករណ៍សម្រាប់ធ្វើការងាររួម និងការប្រមែប្រមូលទ្រព្យសម្បត្តិឯកជនដាក់ចូលរួមជា​សម្បត្តិសមូហភាព។ នៅពេលនោះ ខ្មែរក្រហមបានបែងចែកប្រជាជនឲ្យរស់នៅដាច់ដោយឡែកពីគ្នា បុរសនៅកងផ្សេង, ស្រ្តីនៅកងផ្សេង និងកុមារ ព្រមទាំងមនុស្សចាស់នៅកងផ្សេងមួយទៀត។ ចំណែក ម៉ឹង និងប្ដីរបស់គាត់មិនត្រូវបានបំបែកឲ្យរស់នៅសហករណ៍ដាច់ដោយឡែកពីគ្នាឡើយ។ អង្គការគ្រាន់តែចាត់តាំងគាត់ទាំងពីរឲ្យទៅធ្វើការងារនៅតំបន់ផ្សេង ចំនួន២ទៅ៣ថ្ងៃហើយក៏ត្រលប់ទៅផ្ទះវិញ។ ម៉ឹង ត្រូវបានអង្គការចាត់តាំងឲ្យធ្វើស្រែនៅតំបន់អូរកក់។ គាត់ចេញទៅធ្វើការចាប់តាំងពីម៉ោង៦ព្រឹក រហូតដល់ម៉ោង១១ព្រឹក ទើបបានសម្រាកហូបបបរ។ ដល់រដូវប្រមូលផលស្រូវ ម៉ឹង ត្រូវច្រូតស្រូវទាំងយប់ដោយមានចង្កៀងម៉ាំងងសុងជួយបំភ្លឺ។

ចំពោះរបបអាហារដែលប្រជាជនទទួលបាននៅពេលនោះ គឺបបរ៣វែកក្នុងមួយពេល ជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ ដោយអាហារហូបមិនគ្រប់គ្រាន់ ម៉ឹង បានលួចជីកមើមដំឡូង និងមើមរុក្ខជាតិផ្សេងទៀតដើម្បីហូបចម្អែតក្រពះ។ ជាសំណាងរបស់​គាត់​នៅពេលនោះដែរ អង្គការមិនបានដឹងថាគាត់លួចដកដំឡូងទេ។ ណាមួយ គណៈក្រុមនិងគាត់ជាអ្នក​ស្គាល់គ្នា ដូច្នេះហើយគាត់មិនត្រូវបានអង្គការយកទៅកសាងឡើយ។ សម្រាប់ប្រជាជននៅក្នុងរបបនោះ ប្រសិនជាអង្គការចាប់បានថាមាននរណា លួចយករបស់រួម ដូចជាដំឡូង ឬដំណាំផ្សេងៗទៀតយកទៅហូប នឹងត្រូវអង្គការចាប់យកទៅកសាង ឬអាចសម្លាប់ចោលជាមិនខាន។ ម៉ឹង ធ្លាប់បានឃើញកងឈ្លបចាប់សមាជិកគ្រួសាររបស់ ស្ដើង ដែលជាប្រជាជន រស់នៅភូមិជាមួយគាត់ យកទៅបាត់មិនឃើញត្រលប់ទៅផ្ទះវិញនោះទេ។ ដូចនេះ គាត់សន្និដ្ឋានថាកងឈ្លបបានសម្លាប់គ្រួសាររបស់ ស្ដើង បាត់ហើយ។ មូលហេតុនៃការសម្លាប់នោះគឺដោយសារតែ ស្ដើង មានតួនាទីជាគ្រូបង្រៀននៅក្នុងសង្គមចាស់។ ពាក់ព័ន្ធនឹងការព្យាបាលជំងឺនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ប្រជាជនដែលមានជំងឺ ទទួលបានត្រឹមតែថ្នាំដែលផលិតនៅក្នុងស្រុក ដែលមានពណ៌ខ្មៅ រាងមូល ដូចជាអាចម៍ទន្សាយ។ ប្រជាជនជាច្រើនបានស្លាប់ដោយសារកង្វះរបបអាហារ និងជំងឺ ព្រោះគ្មានថ្នាំអាចព្យាបាលឲ្យត្រូវជាមួយនឹងស្ថានភាពជំងឺរបស់គាត់។

ម៉ឹង ធ្លាប់បានឮប្រជាជនដែលធ្វើការនៅសហករណ៍ជាមួយគ្នានិយាយថា​ ខ្មែរក្រហមបានវាយកម្ទេចវត្តអារាមមិនឲ្យប្រជាជនគោរពប្រណិប័តន៍សាសនាឡើយ។ អង្គការ បានវាយរូបបដិមាព្រះពុទ្ធ និងផ្សឹកព្រះសង្ឃ, យកទីធ្លាវត្តអារាមធ្វើជាមន្ទីរពេទ្យ ធ្វើជាមន្ទីរសន្តិសុខ និងជាឃ្លាំងដាក់សម្ភារ។ មិនត្រឹមតែវត្តអារាមនោះទេ ខ្មែរក្រហមថែមទាំងបំផ្លាញចោល នូវសាលារៀនថែមទៀតផង។ ក្មេងៗនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម មិនទទួលបានការសិក្សាជ្រៅជ្រះនោះទេ។ គ្រូនៅក្នុងរបបនោះ បង្រៀនត្រឹមតែអក្សរ២-៣តួប៉ុណ្ណោះ និងម្យ៉ាងវិញទៀត អង្គការបានបង្រៀនឲ្យក្មេងៗចាត់ទុកអង្គការគឺជាឪពុកម្ដាយ។ ចំពោះការងាររបស់កងកុមារ គឺជួយជញ្ជូនកូនឈើ, កាត់ដើមទន្រ្ទានខេត្ត, ប្រមូលអាចម៍គោ, ជញ្ជូនដី និងរកបន្លែ៕

សម្ភាសន៍ដោយ៖ ឆាំ បូផាន់ នៅថ្ងៃទី១៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៤

អត្ថបទដោយ៖ នេន ស្រីមុំ នៅថ្ងៃទី១៣ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៥