(កណ្ដាល)៖ ឆេង អៃ ភេទប្រុស កើតក្នុងឆ្នាំ១៩៤២ បច្ចុប្បន្នមានអាយុ ៧៩ឆ្នាំ។ អៃ ជាកសិករ រស់នៅភូមិថ្កុល ឃុំត្រើយស្លា ស្រុកស្អាង ខេត្តកណ្ដាល និងមានស្រុកកំណើតនៅភូមិក្បាលកោះតូច ឃុំតាលន់ ស្រុកស្អាង។ អៃ មានកូនបួននាក់ រួមមានទី១ ឈ្មោះ សុខ ​វី, ទី២ សុខ ម៉េង, ទី៣ សុខ ខេង និងទី៤ ឆេង អាន។

នៅឆ្នាំ១៩៥៣ អៃ បានចូលរៀននៅសាលាវត្តស្លាកែត ត្រឹមថ្នាក់មជ្ឈិមដ្ឋានទី១ និងបន្តទៅសិក្សានៅសាលាតាលន់ ពីថ្នាក់មជ្ឈិមដ្ឋានទី២ដល់ត្រឹមថ្នាក់ទី៨ (សង្គមចាស់)។ បន្ទាប់ពីឈប់សិក្សា អៃ បានរៀបការ និងធ្វើស្រែចម្ការ។

នៅឆ្នាំ១៩៧០ បន្ទាប់ពីមានរដ្ឋប្រហារនៅទីក្រុងភ្នំពេញ ប្រជាជនរស់នៅក្នុងភូមិរបស់អៃ មានការភិតភ័យដោយសារការទម្លាក់គ្រាប់បែក ដែលបណ្តាលឲ្យអៃនិងគ្រួសារត្រូវសម្រាកក្នុងលេណដ្ឋាន។ នៅឆ្នាំ១៩៧២ ការទម្លាក់គ្រាប់បែកបន្តរាលដាលដល់ឃុំតាលន់។

នៅឆ្នាំ១៩៧៥ បន្ទាប់ពីខ្មែរក្រហមបានឡើងកាន់អំណាច ប្រជាជននៅក្នុងភូមិទាំងអស់ត្រូវរស់នៅរួម, ធ្វើការរួម និងហូបរួមនៅតាមរោងបាយ។ វត្តអារាមត្រូវបានបំផ្លិចបំផ្លាញ ចំណែកព្រះសង្ឃត្រូវសឹក និងធ្វើពលកម្មដូចប្រជាជនទូទៅ។ ជនជាតិចិន និងជនជាតិវៀតណាម ត្រូវបានខ្មែរក្រហមយកទៅសម្លាប់ ដោយសារចោទថាជា «ពួកសក្តិភូមិ»។ អៃ ឃើញខ្មែរក្រហមជម្លៀសប្រជាជនមកពីទីក្រុងភ្នំពេញ និងជម្លៀសបន្តទៅតំបន់ផ្សេង។ ប្រជាជនមកពីទីក្រុង ត្រូវខ្មែរក្រហមចាត់ទុកជាប្រជាជនថ្មី ចំណែក អៃ ត្រូវបានចាត់ទុកជាប្រជាជនចាស់។

នៅរបបខ្មែរក្រហម អៃ ធ្វើជាមេក្រុមនៅភូមិក្បាលកោះតូច។ អៃ ត្រូវធ្វើស្រែប្រាំង ទាំងហូបចុកមិនគ្រប់គ្រាន់។ អៃ និយាយថា នៅរបបខ្មែរក្រហម គឺមានតែបបរ, សម្លត្រកួន ឬសម្លព្រលិតហូបប៉ុណ្ណោះ។ ដោយសារឃ្លានពេក អៃ បានលួចចេក និងដំឡូងហូប។ ប្រជាជនជាច្រើននាក់ បានធ្លាក់ខ្លួនឈឺ និងមានតែថ្នាំរាងដូចអាចម៍ទន្សាយសម្រាប់ព្យាបាល។ អៃ បន្តថា មានតែប្រជាជនពេញសិទ្ធិប៉ុណ្ណោះ ដែលអាចប្រើប្រាស់ថ្នាំនាំចូលពីបរទេស។

នៅឆ្នាំ១៩៧៩ បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហមដួលរលំ អៃ ទទួលដំណឹងថា ក្មួយប្រុស និងបងប្អូនថ្លៃបួននាក់ ដែលធ្វើយោធាខ្មែរក្រហមកន្លងមកបានបាត់ខ្លួន។ អៃ បន្តថា ប្រជាជនមួយចំនួន ត្រូវបានខ្មែរក្រហមបញ្ជូនទៅមន្ទីរ១៥ នៅឃុំកោះគរ។

សព្វថ្ងៃ អៃ ប្រកបរបរធ្វើស្រែចម្ការ និងមានជំងឺប្រចាំកាយ ដូចជាជំងឺឫសដូងបាត និងជំងឺរលាកបំពង់ក។ អៃ សង្ឃឹមថា អ្នកជំនាន់ក្រោយនឹងបានសិក្សារៀនសូត្រពីរបបខ្មែរក្រហម តាមរយៈការសម្ភាសនេះ និងតាមឯកសារដែលបានចងក្រងកន្លងមក៕

សម្ភាសដោយ ឌី ស៊ូម៉េង​ ថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២១

អត្ថបទដោយ ស្រ៊ាង លីហ៊ួរ ថ្ងៃទី២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៥