ជៃ សារីម ភេទស្រី រស់នៅភូមិព្រៃដកពរ ឃុំត្រពាំងធំខាងជើង ស្រុកត្រាំកក់ ខេត្តតាកែវ។ សារីម ឪពុកឈ្មោះ ជ័យ ជឹម និងម្ដាយឈ្មោះ អេង សារ៉ន។ សារីម មានបងប្អូនចំនួន៦នាក់ ក្នុងនោះមានស្រី៣នាក់។ នៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម បងៗរបស់ សារីម ចំនួនពីរនាក់បានបាត់ខ្លួន។ បងដែលបានបាត់ខ្លួនមានឈ្មោះ ជៃ សារិន និងឈ្មោះ ជៃ សុផល។[1]

នៅពេលដែលខ្មែរក្រហមគ្រប់គ្រងប្រទេស សារីម មានអាយុប្រមាណ៨ឆ្នាំ។ កុមារដែលមានអាយុក្រោម១០ឆ្នាំគឺអាចស្នាក់នៅជាមួយឪពុកម្ដាយ និងអង្គការចាត់តាំងឲ្យធ្វើការងាររើសអាចម៍គោបន្តិចបន្តួចទៅតាមកម្លាំងដែលអាចធ្វើបាន។ នៅពេលថ្ងៃត្រង់ កុមារដែលធំល្មមអាចចូលរៀនក្រោមដើមឈើជាមួយលោកគ្រូម្នាក់ឈ្មោះ លី។

នៅអាយុ១២ឆ្នាំ​ សារីម ត្រូវចូលទៅធ្វើការងារ និងរស់នៅក្នុងកងកុមារឈានមុខ។ នៅក្នុងមួយឃុំ មានក្រុមកងកុមារឈានមុខ ១កង ស្មើនឹង៦ក្រុម។ នៅក្នុងកងកុមារឈានមុខ១ក្រុម មានសមាជិកប្រមាណជា១២នាក់។ ក្មេងៗដែលនៅក្នុងកងកុមារឈានមុខបែងចែកជាពីរប្រភេទគឺ កុមារពេញសិទ្ធិ និងកុមារមិនពេញសិទ្ធិ (កុមារដែលជម្លៀសពីក្រុងភ្នំពេញនៅថ្ងៃទី១៧ មេសា ឆ្នាំ១៩៧៥)។ កុមារពេញសិទ្ធិ គឺជាកុមារដែលស្ដាប់បង្គាប់អង្គការ មិនទៅលេងឪពុកម្ដាយ និងធ្វើការងារតាមអង្គការចាត់តាំង។ កុមារទាំងពីរប្រភេទនេះធ្វើការងារជាមួយគ្នា ប៉ុន្តែកុមារពេញសិទ្ធិគ្រប់គ្រងលើកុមារ ១៧ មេសា។

ការងាររបស់ក្មេងៗនៅក្នុងក្រុមកុមារឈានមុខរួមមាន៖ ប្រមូលអាចម៍គោ រែកដីដំបូកយកទៅចាក់ក្នុងស្រែ និងលើកថ្នល់ប្រឡាយនៅជិតភូមិទួលគ្រួស ឃុំត្រពាំងធំខាងជើង។ ក្មេងៗនៅក្នុងកងឈានមុខត្រូវក្រោកតាំងពីម៉ោង ៥កន្លះព្រឹក រហូតដល់ម៉ោង១១កន្លះ ឬក៏១២ថ្ងៃត្រង់ ហើយពេលថ្ងៃត្រូវចុះទៅធ្វើការងារចាប់ពីម៉ោង១ ឬម៉ោង២រសៀល រហូតដល់ម៉ោង៤កន្លះ ឬក៏ច្រើនជាងនេះទៅតាមការងាររបស់ខ្លួនដែលធ្វើហើយលឿនឬក៏យឺត។ ក្នុងមួយថ្ងៃអង្គការកំណត់ឲ្យកុមារ១ក្រុម ធ្វើការរែកដីឲ្យបាន១២កុង(រង្វាស់ផ្ទៃក្រឡាដី ដែលមានរៀងជាបួនជ្រុង​) និងនៅពេលយប់ត្រូវចេញទៅធ្វើប្រឡាយថ្នល់ជាតិចាប់ពីម៉ោង ៦កន្លះដល់ម៉ោង១០ទៅ១១យប់បន្ថែមទៀត ប៉ុន្តែមិនកំណត់ចំនួនដូចពេលថ្ងៃនោះឡើយ។ សារីម បានបន្តទៀតថា កុមារដែលធ្វើការងារនៅក្នុងកងកុមារឈានមុខមិនអាចសម្រាកបានទេ ទោះបីជាឈឺក៏ដោយ។ ក្មេងៗត្រូវបង្ខំឲ្យធ្វើការងាររហូតដល់ដួលសន្លប់ និងមួយចំនួនទៀតដួលស្លាប់ក៏មាន។ នៅក្នុងកងកុមារ សារីម ធ្លាប់ធ្លាក់ខ្លួនឈឺ វិលមុខ, ក្ដៅខ្លួន, រាក និងក្អួតពេញមួយយប់ ប៉ុន្តែប្រធានក្រុមមិនព្រមឲ្យគាត់ឈប់សម្រាកនោះទេ ហើយថែមទាំងនិយាយថា៖ “បើមិត្តឯងឈឺទៅឈឺងាប់នៅឯស្រែ បើមិត្តឯងឈឺនៅនេះគ្មានពេទ្យទេ”។ សារីម ខំប្រឹងទៅធ្វើការងាររហូតដល់ថ្ងៃត្រង់ ទើបទៅផ្ទះគ្រូ សុំឲ្យកោសខ្យល់។

ក្នុងមួយខែ អង្គការឲ្យក្មេងៗទៅលេងឪពុកម្ដាយមួយយប់ ប៉ុន្តែប្រសិនបើកុមារលួចទៅលេងផ្ទះតាមចិត្តខ្លួនឯង និងត្រូវទទួលពិន័យដូចជា វាយធ្វើបាប, ចាប់ចងដៃចងជើងជាប់នឹងសរសរពេញមួយយប់មួយថ្ងៃរហូតដល់ហើមដៃ​ ជើង, ធ្វើការទិតៀន, កាត់បន្ថយរបបអាហារពាក់កណ្ដាល និងបង្កើនចំនួនការងារទៅតាមចំនួនថ្ងៃឈប់របស់កុមារ។ ការដាក់ទោសកុមារខាងលើនេះគឺដើម្បីបង្ហាញដល់ក្មេងផ្សេងទៀតកុំឲ្យយកគំរូតាម និងកុំឲ្យខ្ជិលច្រអូស។ អំឡុងពេលនោះ សារីម ក៏ធ្លាប់ទទួលពិន័យរបស់អង្គការដែរ ព្រោះគាត់ហែវខ្លាំងពេក និងរត់ទៅរកម្ដាយស្មានតែអាចទទួលបានអាហារបន្តិចបន្តួច។ នៅពេលដែល សារីម ទៅដល់ផ្ទះ ប្រធានក្រុមរបស់គាត់ដែលជាកុមារដូចគ្នាបានយកក្រមាមកចង ហើយវាយ សារីម រួចអូសទៅដល់កន្លែងស្នាក់នៅត្រាំរនូត។ លើសពីនេះទៅទៀត សារីម ត្រូវធ្វើការងារបន្ថែមពីលើការងាររាល់ដង។[2]

អង្គការបានជ្រើសរើសសារឹម និងកុមារនារី២នាក់ទៀតឲ្យឡើងទៅធ្វើការងារនៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ មូលហេតុដែល សារីម បានចេញទៅធ្វើពេទ្យនៅទីក្រុងភ្នំពេញដោយសារតែឪពុករបស់គាត់ទទួលបានការទុកចិត្តពីអង្គការ លត់ដំខ្លួនបានល្អ ហើយមានតួនាទីនៅក្នុងភូមិ។ សារីម មិនបានប្រកែកជាមួយការចាត់តាំងនេះទេ ថែមទាំងចង់ទៅធ្វើការងារនៅភ្នំពេញបន្ថែមទៀត ព្រោះនៅក្នុងកងកុមារគាត់ជួបការលំបាកខ្លាំង។[3]

សារីម បានជិះឡានទ្រុងធំមួយជាមួយកុមារជាច្រើននាក់ទៀតដែលរស់នៅឃុំផ្សេងៗគ្នា។ ពេលទៅដល់ភ្នំពេញ អង្គការបានដាក់កុមារទាំងអស់ឲ្យសម្រាកនៅ មន្ទីរផ៥ ជិតស្ថានីយរថភ្លើង ក្បែរវត្តភ្នំ មុនពេលបែងចែកឲ្យទៅធ្វើការងារកន្លែងផ្សេងៗ។ នៅផ៥ សារីម ធ្វើការងារបោសសំរាមស្លឹកគគីរនៅតាមថ្នល់។ សារីម ចាប់ផ្ដើមយំនឹកឪពុកម្ដាយ នៅពេលដែលគាត់ឡើងទៅលើផ្ទះថ្មខ្ពស់ មើលឃើញទីកន្លែងដែលគាត់មិនស្គាល់ គ្មានកោះគ្មានត្រើយ រួមជាមួយសំឡេងស៊ីផ្លេរថភ្លើងក្បែរនោះ។ កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម ដែលមើលការខុសត្រូវទីនោះបានស្ដីបន្ទោសឲ្យ សារីម ថាចិត្តមិនដាច់។ ពីរថ្ងៃក្រោយមក សារីម បានឃើញឡានរបស់កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម ចូលទៅដឹកកុមារមួយចំនួនយកទៅធ្វើការងារនៅកន្លែងផ្សេងៗគ្នា ដូចជា មន្ទីរព១, មន្ទីរ១៧មេសា និងចូលខាងក្រឡឹងដែក។

ចំណែក សារីម បានទទួលការអប់រំផ្នែកពេទ្យ ៣ខែមុនពេល ទៅព្យាបាលអ្នកជំងឺនៅមន្ទីរពេទ្យខាងជើងវត្តភ្នំ។ ជារៀងរាល់ថ្ងៃ អង្គការបានរៀបចំឡានដឹក សារីម និងអ្នកដទៃទៀតយកទៅរៀននៅផ្សារចាស់ លើកលែងតែថ្ងៃសៅរ៍ និងអាទិត្យ។ គ្រូដែលបង្រៀនផ្នែកពេទ្យនៅក្នុងពេលនោះគឺមានគ្រូពេទ្យចិនម្នាក់ និងមានអ្នកគ្រូពេទ្យខ្មែរម្នាក់ទៀតសម្រាប់បកប្រែ។ នៅពេលដែលសិក្សាផ្នែកពេទ្យដំបូង សារីម បានរៀនចាក់ថ្នាំនៅលើដើមចេក និងចាក់ខ្នើយ ឲ្យស្ទាត់ដៃទើបព្យាបាលមនុស្ស ។ ក្រៅពីរៀនចាក់ថ្នាំ សារីម បានរៀនអក្សរសម្គាល់ឈ្មោះថ្នាំ ដែលមានអក្សរបារាំង និងអក្សរចិន។ សារីម បានសម្គាល់ថា ប្រភេទថ្នាំដែលមានអក្សរញ៉េរញ៉ៃច្រើនដូចក្ដាមគឺជាអក្សរចិន។

ក្រៅតែពីការរៀនសូត្រ អង្គការបានឲ្យក្មេងៗដូចជា សារីម ទៅទទួលគណៈប្រតិភូបរទេសចិននៅមុខវាំង និងនៅកន្លែងសម្ពោធផ្សេងៗ ហើយពេលខ្លះទៅប្រមូលជ័យភណ្ឌ ទ្រព្យសម្បត្តិ នាឡិកា ខោអាវតាមផ្ទះថ្មដែលប្រជាជនមិនបានយកទៅជាមួយ និងយកទៅដាក់ក្នុងឃ្លាំង។ បន្ទាប់ពីបញ្ចប់វគ្គ សារីម ចូលទៅព្យាបាលជំងឺខាន់លឿងនៅពេទ្យក្បែរវត្តភ្នំ។ សារីម បានឲ្យដឹងថា នៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យមានព្យាបាលជំងឺខាន់លឿង, របេង និងយោធាខ្មែរក្រហមដែលមានរបួសពេលប្រយុទ្ធគ្នានៅសមរភូមិអ្នកលឿង។ ក្រោយមកទៀត សារីម បានជួបជាមួយបងឈ្មោះ ជៃ សារិន ដែលអង្គការបញ្ជូនមកឲ្យធ្វើពេទ្យដូចគ្នា ប៉ុន្តែអ្នកទាំងពីរមិនបាននិយាយគ្នានោះទេ។[4]

សារីម រស់នៅក្នុងពេទ្យបានមួយរយៈ ទើបកងទ័ពវៀតណាមវាយចូលទីក្រុងភ្នំពេញ។ នៅពេលកងទ័ពវៀតណាមវាយចូលមក អង្គការបានប្រើពេទ្យទាំងអស់ឲ្យសែងអ្នកជំងឺដាក់ក្នុងរថភ្លើង និងជិះសំដៅទៅបាត់ដំបង។ អង្គការបានចាត់តាំង សារីម ឲ្យព្យាបាលយោធារបួស ប៉ុន្តែគាត់មិនព្រម និងរត់ត្រលប់មកផ្ទះវិញ។ នៅតាមផ្លូវ អង្គការចាប់ខ្លួន សារីម នឹងបញ្ជូនគាត់ឲ្យទៅធ្វើការងារជីកប្រឡាយជ័យជម្នះនៅសហករណ៍កណ្ដៀង ខេត្តពោធិ៍សាត់។ នៅពេលជីកប្រឡាយ សារីម បានឃើញកម្មាភិបាលវាយសម្លាប់ប្រជាជនដែលមានជំងឺ និងធ្វើការយឺតយ៉ាវទម្លាក់ក្នុងរណ្ដៅ រួចឲ្យប្រជាជនផ្សេងទៀតចាក់ដីកប់ពីលើ។ លើសពីនេះទៅទៀត ប្រជាជនជាច្រើននាក់ដែលអង្គការជម្លៀសឲ្យឡើងទៅលើភ្នំ ហើយចុះមកវិញដោយខ្លួនឯង ព្រោះតែគ្មានអាហារហូប ត្រូវបានអង្គការសម្លាប់ទម្លាក់ក្នុងរណ្ដៅនៅចម្ការផ្ចឹក ឬក៏គេហៅថាចម្ការលើ។ កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមដែលយកប្រជាជនទៅសម្លាប់បានពោលពាក្យថា៖ “ពួកយើងទាំងអស់មកពីស្រុកសង្ហារ គ្រាប់បែកនៅស្មាអាការនៅដៃ ផ្ទុះគ្រាប់បែកផូងលូនចូលប្រល័យ អាការនៅដៃប្រល័យឲ្យអស់”។

ក្នុងចំណោមប្រជាជនដែលខ្មែរក្រហមសម្លាប់នៅទីនោះ មានក្មេងស្រីម្នាក់នៅរស់។ ក្មេងស្រីម្នាក់នោះមានរបួសបាក់ថ្គាមខ្ទេច ហើយរត់មកកន្លែងស្នាក់នៅរបស់ សារីម។ នៅពេលរត់មកដល់ ប្រជាជនចាប់ខ្ទប់មាត់ក្មេងស្រីម្នាក់នោះដើម្បីកុំឲ្យកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមដឹង ប៉ុន្តែមេកងបានដឹង ហើយចាប់ក្មេងនោះទៅសម្លាប់ រួចយកថ្លើមមកស៊ីផឹកឡូឡាស្រែកប្រាប់ប្រជាជនពេញមួយយប់។ ចំពោះប្រជាជនដែលសម្រាកនៅក្បែរនោះនាំគ្នាសំងំដេករៀងៗខ្លួន ហើយមិនហ៊ានសូម្បីតែទៅបន្ទោបង់។ នៅក្នុងថ្ងៃនោះ សារីម មានអាការរាកយ៉ាងខ្លាំង ហើយប្រធានកងចាត់តាំងឲ្យគាត់ទៅកាប់ត្រួយផ្ចឹក។ សារីម បានទៅកាប់ត្រួយផ្ចឹក ចំកន្លែងដែលអង្គការសម្លាប់មនុស្ស។

សារីម បានបន្តទៀតថា គាត់បានឃើញដើមខ្លុងរបកសំបកមួយធំ ហើយមានធំក្លិនឆ្អាបឈាមនៅកន្លែងនោះ។ បន្ទាប់មក សារីម បានចូលទៅឈរលើរណ្ដៅដែលទើបតែកប់សាកសពរួច ក្នុងគោលបំណងកាប់ត្រួយផ្ចឹក ប៉ុន្តែគាត់ស្រាប់តែឃើញសាកសពមនុស្សជាច្រើនហើម និងឃើញមានឈាមមួយថ្លុកជិតនោះ។ នៅពេលឃើញដូច្នេះ សារីម ស្រែកស្លុតស្មារតី និងបោះចោលត្រួយផ្ចឹកដែលគាត់កាប់បាន។

នៅយប់ឡើង សារីម បានយករឿងរ៉ាវដែលគាត់បានឃើញសាកសពប្រជាជន ទៅប្រាប់អ្នកដែលធ្វើការងារជាមួយគ្នា។ នៅពេលដែលដឹងដំណឹងនេះ ប្រជាជននាំគ្នាផ្អើលឈូឆ ហើយសារីម និងមិត្តម្នាក់ទៀតបាននាំគ្នាលួចរត់ចូលព្រៃ។ នៅក្នុងព្រៃ សារីម បានយកដើមចេកជញ្ជក់ ដើម្បីកាត់បន្ថយការស្រេកទឹក រហូតបានជួបកងទ័ពវៀតណាម នៅលាច។ កងទ័ពវៀតណាមបានយកដំរី ដឹកសារីម និងមិត្តម្នាក់ទៀតមកខេត្តកំពង់ឆ្នាំង។ មកដល់ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង កងទ័ពវៀតណាមបានចែកស្បៀងអាហារឲ្យ សារីម មួយចំនួន និងឲ្យ សារីម ជិះតាមឡានដឹកស្បៀងមកដល់ភ្នំពេញ រួចបន្តទៅដល់អង្គតាសោម។

សារីម បានធ្វើដំណើរទៅជួបម្ដាយឪពុកនៅស្រុកកំណើត។ បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហមដួលរលំនៅឆ្នាំ១៩៧៩ សារីម តែងតែយល់សុបិនឃើញការងាររែកដី និងវាយមនុស្សសម្លាប់។ បន្ទាប់ពីភ្ញាក់ឡើង សារីម ភ័យញ័រខ្លួន។ ក្រោយៗមកទៀត សារីម មិនសូវយល់សុបិនឃើញរឿងរ៉ាវដែលបានកើតឡើងនៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមទៀតទេ ប៉ុន្តែគាត់នៅតែមិនចង់ឲ្យរបបខ្មៅងងឹតមួយនេះត្រលប់មកវិញម្ដងទៀត។[5]

អត្ថបទដោយ ភា រស្មី

---

[1] ឯកសារលេខ I00252, ពិនិត្យប្រវត្តិរូបបដិវត្តន៍ សមមិត្ត ជៃ សារីម, បណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា ទំព័រ៥។ នៅក្នុងប្រវត្តិរូបបានសរសេរថា៖ “ឪពុក ធ្វើជាគណៈឃុំ និងអំពីបងប្អូនបង្កើតមានចំនួន១០នាក់ (ស្រី៥នាក់)។”

[2] ឯកសារលេខ I00670, ប្រវត្តិរូបបដិវត្តរបស់សមមិត្ត ជៃសារីម, បណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា, ទំព័រ៥។ នៅក្នុងប្រវត្តិរូបបានសរសេរថា៖ “តាំងពីចូលបដិវត្តមកបានទទួលតំណែងជាប្រធានកុមារ។”

[3] ឯកសារលេខ I00561, ពិនិត្យប្រវត្តិរូបបដិវត្តន៍របស់សមមិត្ត ជៃសារីន, បណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា ទំព័រ៥។ នៅក្នុងប្រវត្តិរូបសរសេរថា៖ តាំងពីចូលបដិវត្តន៍​មកបានទទួលតំណែងជាប្រធានកងចល័ត។

[4] ឯកសារលេខ I00370, ពិនិត្យប្រវត្តិរូបបដិវត្តន៍ សមមិត្ត ជៃ សារីម, បណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា ទំព័រទី២។ នៅក្នុងប្រវត្តិរូប៖ “សារីម ធ្វើការងារនៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យបដិវត្តន៍ ព៦ មករា ក្រសួងសង្គមកិច្ច។”

[5] ឯកសារលេខ TKI0011, បទសម្ភាសជាមួយឈ្មោះ ជៃ សារីន ត្រូវជាម្ចាស់ប្រវត្តិរូប I00561, សម្ភាសដោយ គឹម កែវកន្និដ្ឋា ថ្ងៃទី២៩ ខែមីនា ឆ្នាំ២០០១, មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។