(ព្រះវិហារ)៖ នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ប្រជាជនស្ទើរតែទាំងអស់ដោយសូម្បីតែជាបងប្អូនបង្កើតនឹងគ្នា គ្មាន​ទំនុកចិត្តលើគ្នានោះទេ ព្រោះនៅពេលនោះខ្មែរក្រហមបានញុះញង់ឲ្យប្រជាជនទាំងអស់តាមដានគ្នាទៅវិញទៅមក។ សួន យ៉ាន អាយុ៨២ឆ្នាំ មានទីកន្លែងកំណើត និង បច្ចុប្បន្នរស់នៅភូមិពោធិ៍ ឃុំពោធិ៍ ស្រុកត្បែងមានជ័យ ខេត្តព្រះវិហារ។ សព្វថ្ងៃ យ៉ាន មានជំងឺប្រចាំកាយដូចជា ឈឺជង្គង់ដោយតឹងជើងពិបាកធ្វើចលនា និងក្រពះពោះវៀន ។

នៅឆ្នាំ១៩៧០ យ៉ាន រស់នៅជាមួយប្ដី និងកូនៗរបស់គាត់ ប្រកបរបរកសិកម្មតាមធម្មតា។ នៅអំឡុងមានការទម្លាក់គ្រាប់បែក ភូមិ-ស្រុក របស់គាត់មិនមានបញ្ហាអ្វីនោះទេ ព្រោះទ័ពរបស់សត្រូវមិនបានទម្លាក់សំដៅលើភូមិរបស់ប្រជាជនឡើយ។ ថ្វីត្បិតតែការទម្លាក់គ្រាប់បែកមិនតម្រង់ឆ្ពោះលើភូមិប្រជាជនក្ដី ប្រជាជនដែលរស់នៅក្បែរនឹងកន្លែងទម្លាក់គ្រាប់បែក នៅតែមានភាពភ័យខ្លាច និងបាននាំសមាជិកគ្រួសាររត់ពួននៅក្នុងរណ្ដៅត្រង់សេ ព្រមទាំងភៀសខ្លួនចេញពីផ្ទះសំបែង។

 នៅឆ្នាំ១៩៧២ ភូមិពោធិ៍ ចាប់ផ្ដើមមានចលនាខ្មែរក្រហមចូលគ្រប់គ្រង។ ប្ដីរបស់ យ៉ាន ត្រូវខ្មែរក្រហមជម្លៀសទៅស្រុកឆែប ដោយមិនបានប្រាប់ពីមូលហេតុអ្វីឡើយ។ ដូច្នេះ គ្រួសាររបស់ យ៉ាន ត្រូវរស់នៅបែកគ្នា ប្ដីត្រូវជម្លៀសទៅស្រុកឆ្ងាយ និងកូនប្រុសច្បងរបស់គាត់ត្រូវខ្មែរក្រហមចាត់តាំងឲ្យធ្វើការងារនៅក្នុងកងកុមារ។ ចំណែកឯ កូនស្រីរបស់ យ៉ាន រស់នៅជាមួយគាត់។ សមាជិកគ្រួសាររបស់ យ៉ាន ត្រូវរស់នៅបែកគ្នាតាំងពីឆ្នាំ១៩៧២ រហូតទាល់តែ របបខ្មែរក្រហមដួលរលំ ទើបគាត់បានជួបជុំគ្រួសារឡើងវិញ។ ប្ដី និងកូនប្រុសរបស់គាត់ មិនដែលបានមកលេងគាត់នៅសហករណ៍នោះទេ ព្រោះតែខ្មែរក្រហមមិនអនុញ្ញាតឲ្យមកលេង ឬសួរសុខទុក្ខគ្រួសារឡើយ។

នៅពេលដែលខ្មែរក្រហម ចូលកាន់អំណាចទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ប្រជាជនទាំងអស់ត្រូវដាក់បញ្ចូលជាសមូហភាព មិនអាចរក្សាទុកជាកម្មសិទ្ធិឯកជនឡើយ។ ចំពោះរបបអាហារដែលប្រជាជនទទួលបានប្រចាំថ្ងៃ គឺបបរ៣វែកក្នុងមនុស្សម្នាក់។ បបរនៅពេលនោះភាគច្រើនមានតែទឹកច្រើនជាងគ្រាប់អង្ករ និងមានបន្លែលាយជាមួយនឹងសាច់ត្រី សាច់ជ្រូកខ្លះៗ។ នៅអំឡុងពេលនោះ ប្រជាជនជាច្រើន មានជំងឺដោយសារតែទទួល​របបអាហារមិនគ្រប់គ្រាន់ បណ្ដាលឲ្យអស់កម្លាំងល្ហិតល្ហៃ។ ដោយសារតែរបបអាហារមិនគ្រប់គ្រាន់ ប្រជាជនជាច្រើនបានលួចដកដំឡូង ឬចាប់សត្វខ្យង ឬសត្វក្ដាម ដើម្បីហូបចម្អែតក្រពះ។ ក្នុងករណីនេះ ប្រសិនជាខ្មែរក្រហមចាប់បាន ប្រជាជនទាំងនោះនឹងត្រូវយកទៅកសាងខ្លួន ឬអាចឈានដល់ការសម្លាប់។ យ៉ាន ត្រូវអង្គការចាត់តាំងឲ្យស្ទូងស្រូវ តាំងពីព្រឹករហូតដល់យប់ជ្រៅទើបបានឈប់សម្រាក។ យ៉ាន មិនដែលត្អូញត្អែរពីភាពលំបាកនៃការធ្វើការងាររបស់គាត់ឡើយ ព្រោះខ្លាចអង្គការចាប់យកទៅវាយចោល។

នៅក្នុងសហករណ៍នីមួយៗ មានគ្រូពេទ្យដែលនៅប្រចាំ ចាំព្យាបាលអ្នកជំងឺ ប៉ុន្តែការព្យាបាលមិនបានប្រព្រឹត្តទៅតាមបទដ្ឋាន​របស់គ្រូពេទ្យជំនាញឡើយ គឺគ្រាន់តែវិនិច្ឆ័យជំងឺស្ទង់ៗ ហើយផ្ដល់ថ្នាំដែលផលិតនៅក្នុងស្រុកឲ្យលេប។ គ្រូពេទ្យនៅអំឡុងពេលនោះ មិនសូវមានជំនាញច្បាស់លាស់នោះទេ ព្រោះខ្មែរក្រហមជ្រើសយកប្រជាជនដែលមិនមានចំណេះដឹងជ្រៅជ្រះឲ្យទៅរៀនជំនាញពេទ្យ ក្នុងរយៈពេលខ្លី ចាប់ពី៣ខែ ដល់៦ខែ ប៉ុណ្ណោះ។ យ៉ាន ធ្លាប់បានឮប្រជាជនធម្មតាដូចគ្នានិយាយថា ខ្មែរក្រហមបានបំផ្លាញរូបបដិមា និងហាមឃាត់ការប្រណិប័តន៍សាសនា ហើយចាប់ផ្សឹកព្រះសង្ឃបញ្ជូនឲ្យទៅធ្វើការងារនៅក្នុងសហករណ៍។ ទីធ្លាវត្តអារាមត្រូវយកធ្វើជាឃ្លាំងដាក់សម្ភារ ជារោងបាយ និងជាគុកសម្រាប់ដាក់អ្នកទោស។

បន្ទាប់ពីរបបខ្មែក្រហមបញ្ចប់ទៅ សមាជិកគ្រួសាររបស់ យ៉ាន ទាំងអស់មានទាំងប្ដី និងកូនបានវិលត្រលប់មករស់នៅជួបជុំគ្នាវិញ ហើយគាត់បានប្រកបរបរកសិកម្ម ដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិតរហូតមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន៕

សម្ភាសន៍ដោយ៖ ឆាំ បូផាន់ ថ្ងៃទី១២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៤

អត្ថបទដោយ៖ នេន ស្រីមុំ ថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៥