អ៊ុង ​ចាន់ អាយុ៧៩ឆ្នាំ រស់នៅភូមិបានយ ឃុំអង្កាញ់ ស្រុកព្រៃកប្បាស ខេត្តតាកែវ។ ចាន់ រៀបការតាំងពីសម័យសម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ។ ចូលដល់សម័យខ្មែរក្រហម ចាន់ ចូលរួមក្រុមជាមួយកងម៉ែៗ ដើម្បីធ្វើការងារ ដាំបន្លែ ល្ពៅ, ត្រសក់, ត្រឡាច, រែកជីបាចស្រូវ និងធ្វើជី។ នៅពេលធ្វើជី ចាន់ ត្រូវទៅច្រូតកញ្ចាំង, ប្រមូលអាចម៍គោ និងកាប់ដីដំបូក យកទៅធ្វើជីក្នុងរណ្ដៅ២ម៉ែត្រ បួនជ្រុងនៅស្រែ នៅទួលត្រឡោក ទួលក្ងាន។ នៅក្នុងរណ្ដៅជី ចាន់ បានដាក់កញ្ចាំងមុន រួចចាក់អាចម៍គោ និងចុងក្រោយចាក់ដីដំបូក រួចស្រោចទឹកពីលើ។ ចាន់ ធ្វើបែបនេះប្រហែលជា៣ដងនៅក្នុងរណ្ដៅមួយ ដើម្បីឲ្យជីនៅក្នុងរណ្ដៅក្ដៅ និងឆាប់រលួយ។ ចូលដល់រដូវធ្លាក់ភ្លៀង អង្គការបានប្រើឲ្យកងកុមារ ទៅកាប់ជីក្នុងរណ្ដៅ រួចរែកយកទៅចាក់ក្នុងស្រែ។​

នៅក្នុងកងម៉ែៗ អង្គការមិនដែលធ្វើបាប ចាន់ នោះទេ ព្រោះគាត់មិនដែលប្រព្រឹត្តិកំហុស ប៉ុន្តែការហូបអាហារវិញគឺមិនបានគ្រប់គ្រាន់នោះទេ។ នៅពេលខ្វះស្បៀង អង្គការបានដាំបបរលាយជាមួយពោត ឬក៏កាប់សត្វគោមួយយកមកធ្វើឲ្យប្រជាជនហូប។ ចំណែកសម្លៀកបំពាក់ ចាន់ មិនដែលបានទទួលពីអង្គការនោះទេ បើទោះបីជាសំពត់របស់គាត់រហែកខ្លាំងប៉ុណ្ណាក៏ដោយ ព្រោះអង្គការគិតថា ចាន់ ជាអ្នកមាន។ ដោយសារតែគ្មានសំពត់ស្លៀកផ្លាស់ប្ដូរ ចាន់ បានយកសំពត់ហូលទៅជ្រលក់ជាមួយផ្លែមក្លឿ យកមកស្លៀកបន្ថែម។

បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហមដួលរលំ ឈ្មោះ ឆេង បានយកក្រណាត់ប្រវែង ២ម៉ែត្រឲ្យមក ចាន់ ដើម្បីកាត់សម្លៀសបំពាក់ ព្រោះសំពត់របស់គាត់មានបំណាស់ច្រើនពេក។  នៅពេលដែលអ្នកស្ម័គ្រចិត្តសម្ភាស ចាន់​ បានឲ្យដឹងថា គាត់បានបាត់បង់កូនច្បងម្នាក់ឈ្មោះ ជាង។ ជាង បានចេញទៅរែកដីនៅដង្កោ ជាមួយឈ្មោះចាន់ថន តាំងពីអាយុ១៤ និងមិនដែលត្រលប់មកជួប ចាន់ នោះទេ។ ក្រោយមក ចាន់ បានទទួលដំណឹងពីជាង តាមរយៈឈ្មោះ ស្រីអូន ដែលជាអ្នកធ្វើការងារជាមួយគាត់។ ស្រីអូន បានរៀបរាប់ថា មានអ្នកធ្វើការងារជាមួយឈ្មោះជាង រស់នៅផ្ទះជិតព្រែក បានស្លាប់នៅពេលដែលជញ្ជូនបាយស្មុកយកទៅឲ្យកងទ័ពនៅសមរភូមិ។ ពេលដឹងដូច្នេះ ចាន់ មានការអាណិតកូនខ្លាំង និងបានធ្វើបុណ្យបញ្ជូនកុសលឲ្យកូនជាបន្តបន្ទាប់។

ចាន់ បានឲ្យដឹងថា គាត់ពេញចិត្តចំពោះតុលាការកាត់ទោសមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ព្រោះការកាត់ទោសធ្វើឲ្យប្រជាជនទទួលបានយុត្តិធម៌។ មួយវិញទៀត ចាន់ ចង់ឲ្យមានការចងក្រងឯកសារ រៀបចំកន្លែងទុកឯកសារប្រវត្តិសាស្រ្ដខ្មែរក្រហម ដើម្បីឲ្យកូនចៅជំនាន់ក្រោយបានរៀនសូត្រ ការពារកុំឲ្យរបបខ្មែរក្រហមត្រលប់មកវិញ។

អត្ថបទដោយ៖ ភា រស្មី 

សម្ភាសដោយ៖ គ្រី ភាព ថ្ងៃទី២៨ ខែសីហា ២០២១