ជូ យន អាយុ៦៩ឆ្នាំ រស់នៅភូមិតានប់ ឃុំចំបក់ ស្រុកបាទី ខេត្តតាកែវ។ នៅឆ្នាំ១៩៧២ យន បានរៀបការ ។ ការៀបការរបស់ យន គឺធ្វើឡើងតែមួយព្រឹកប៉ុណ្ណោះ ព្រោះមានការបាញ់គ្នា និងការទម្លាក់គ្រាប់បែក។ ក្រោយមក មេ៥០ខ្នង នៅក្នុងភូមិមានបំណងចាប់ប្ដីរបស់យន ឲ្យទៅធ្វើទាហានម្ដងទៀត ប៉ុន្តែប្ដីរបស់យនមិនព្រម ទើបលួចឡើងលើយន្តហោះរត់ទៅខេត្តបាត់ដំបង។  ចំណែក យន បានភៀសខ្លួនចេញពីភូមិកំណើត ទៅរស់នៅខេត្តតាកែវ ហើយក្រោយមកទៅនៅទីក្រុងភ្នំពេញ។

នៅថ្ងៃទី១៧ មេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្មែរក្រហម បានជម្លៀសប្រជាជនទាំងអស់ចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ។ យន បានធ្វើដំណើរទៅរស់នៅ ភូមិតានប់វិញ។ យន រស់នៅភូមិ តានប់មិនបានប៉ុន្មាន អង្គការបានជម្លៀសគាត់ឲ្យទៅភូមិក្បាលរូង ខេត្តពោធិ៍សាត់។ យន រស់នៅភូមិក្បាលរូងបាន៣ថ្ងៃ អង្គការបានបន្តជម្លៀសគាត់ចូលទៅក្នុងព្រៃទិសខាងលិច ក្បែរខេត្តបាត់ដំបង។

នៅខេត្តពោធិ៍សាត់ អង្គការបានចាត់តាំង យន ឲ្យធ្វើការងាររែកដី, លើកទំនប់, កាប់ដីស្ទូងស្រូវ, ធ្វើស្រែ, បេះត្រកួន, ច្រូតស្បូវ និងជាន់រហាត់ទឹក។ នៅរដូវធ្វើស្រែ យន ត្រូវក្រោកពីព្រឹកទៅធ្វើការស្ទូង និងសំណាបឲ្យរួចរាល់ចំនួនមួយកុង (ស្មើកន្លះហិកតា) ជាមួយមនុស្សម្នាក់ទៀត ហើយនៅពេលថ្ងៃ គាត់ត្រូវដកសំណាបឲ្យរួចរាល់សម្រាប់ស្ទូងនៅពេលព្រឹកស្អែក។

ចំពោះការហូបអាហារ អង្គការវាយអាគាំង (ជួង) ប្រាប់ឲ្យប្រជាជនចូលទៅយកបបរមួយចានលើតុ។ នៅក្នុងមួយចានមានតែបបរមួយវែក ហេតុនេះហើយបានជាយន ត្រូវយកល្ហុងទៅចិតលាយជាមួយបបរ។ នៅរដូវធ្វើស្រែ ប្រសិនបើដាច់ស្បៀងខ្លាំង អង្គការនឹងយកកន្ទក់មកបបរឲ្យប្រជាជនហូប។ នៅពេលល្ងាច ប្រជាជនទទួលបានដំឡូងមីមួយកង់ពុះជាពីរ ហើយយកឈើមកដោតប្រលោះកណ្ដាល។ យន មិនហ៊ានហូបដំឡូងនោះទេ ដោយគាត់ទុកហូបពេលព្រលឹម មុនចេញទៅស្ទូង។

យន បានឲ្យដឹងថា ប្រសិនបើមានអ្នកឈឺ អង្គការចែកថ្នាំរាងដូចអាចម៍ទន្សាយឲ្យលេប ប៉ុន្តែបើឈឺខ្លាំង បាក់កម្លាំងដើរកាន់ឈើច្រត់ដូចជា គឺអង្គការដាក់រទេះសេះយកទៅពេទ្យស្រុកមោង។ នៅស្រុកមោង ពេទ្យប្រើថ្នាំចាក់ព្យាបាលអ្នកជំងឺ និងដាំបបរឲ្យហូបបន្ថែមទៀត ប៉ុន្តែចំពោះករណីយន អង្គការបានយកបបរទៅច្រោះយកតែទឹកឲ្យគាត់ហូប ព្រោះគាត់មានជំងឺក្រពះពោះវៀន។ យន បានបន្តថា គាត់ត្រូវចំណាយពេល១សប្ដាហ៍ក្នុងការព្យាបាលជំងឺនេះ។ នៅមន្ទីរពេទ្យ មានគ្រូពេទ្យស្អាតម្នាក់ ច្រមុះស្រួចនិងស្បែកស ព្យាបាលជំងឺឲ្យ យន ប៉ុន្តែក្រោយមក យន បានឮដំណើរខ្សឹបគ្នាថាអង្គការបានយកពេទ្យស្អាតនោះទៅសម្លាប់។

ក្រៅពីឮដំណឹងសម្លាប់គ្រូពេទ្យរូបនោះ យន បានឃើញអង្គការអូសមនុស្សយកទៅសម្លាប់នៅក្នុងព្រៃ, ឃើញអង្គការយកគល់ឬស្សីវាយកញ្ចឹងកព្រះសង្ឃ និងយកមនុស្សទៅបាញ់សម្លាប់ចោលក្បែរកន្លែងដែលគាត់ស្នាក់នៅ។ លើសពីនេះទៅទៀត ឪពុករបស់យន និងបងប្អូន៣នាក់ទៀតឈ្មោះ អៀន, ជា, យឿន ដែលជាអ្នកភូមិជាមួយយន ក៏បានស្លាប់នៅក្នុងអំឡុងពេលនោះដែរ។

នៅឆ្នាំ១៩៧៩ បន្ទាប់ពីកងទ័ពស្ម័គ្រចិត្តវៀតណាមចូលមករំដោះប្រជាជននៅក្នុងខេត្តពោធិ៍សាត់ យន បានជួបជាមួយប្ដីរបស់គាត់វិញ។  ក្រោយមក គ្រួសាររបស់យន បានធ្វើដំណើរត្រលប់ទៅខេត្តតាកែវវិញ។

នៅពេលអ្នកស្ម័គ្រចិត្តចុះទៅសម្ភាស យន បានឲ្យដឹងថា គាត់នៅតែមានការភ័យខ្លាចចំពោះរបបខ្មែរក្រហម។ មួយវិញទៀត យន បានប្រាប់កូនៗរបស់គាត់អំពីការលំបាកនៃការធ្វើការងារ និងការខ្វះខាតការហូបអាហារ នៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម ដើម្បីឲ្យកូនចៅរបស់គាត់បានដឹង និងខិតខំធ្វើការងារ។

សម្ភាសន៍ដោយ៖ កែប ម៉ៃសុជាតា ថ្ងៃទី១២ សីហា ២០២១

អត្ថបទដោយ៖ ភា រស្មី ថ្ងៃទី២៦ ខែមីនា ២០២៥