ហែម ផាន់ណា អាយុ៦៨ឆ្នាំ រស់នៅភូមិតានប់ ឃុំចំបក់ ស្រុកបាទី ខេត្តតាកែវ។ នៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្មែរក្រហមបានជម្លៀសប្រជាជន និងគ្រួសាររបស់ផាន់ណា ឲ្យចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ។ ផាន់ណា បានចំណាយពេល៣យប់ ទើបធ្វើដំណើរទៅដល់ភូមិតានប់។

នៅភូមិតានប់ អង្គការបានជម្លៀសគ្រួសាររបស់ផាន់ណា ឲ្យទៅរស់នៅ និងធ្វើការងារនៅភូមិក្រាំងវិច ឃុំក្រាំងវិច ស្រុកព្រៃកប្បាស ខេត្តតាកែវ។ នៅស្រុកព្រៃកប្បាស អង្គការបានបញ្ជូន ផាន់ណា ឲ្យរែកដីនៅព្រែកអូឆៀង។ ផាន់ណា បានឲ្យដឹងថា គាត់ត្រូវរែកដីតាំងពីព្រឹករហូតដល់ម៉ោង១០យប់។ មួយវិញទៀត ផាន់ណា ត្រូវរែកដីពេញៗបង្គី ដើម្បីឡើងទៅលើភ្លឺព្រែកខ្ពស់ៗ ហើយពេលខ្លះគាត់ត្រូវរមៀលធ្លាក់ចុះមកវិញក៏មាន។

ចូលដល់រដូវធ្វើស្រែ អង្គការបានប្រើឲ្យ ចាន់ណា លីនង្គ័លមួយ និងដឹកគោយកទៅភ្ជួរស្រែ។ អង្គការបានចាត់តាំងមនុស្ស៤នាក់ កាន់នង្គ័ល៤ទៅភ្ជួរស្រែឲ្យរួចរាល់ មួយហិកតាក្នុងមួយថ្ងៃ។ មុនដំបូង ចាន់ណា មិនចេះភ្ជួរនោះទេ ប៉ុន្តែគាត់ធ្វើតាមអ្នកក្បែរៗនោះ។ បន្ទាប់ពីបញ្ចប់ការភ្ជួរស្រែ ផាន់ណា ត្រូវចេញទៅច្រូតស្រូវ និងលើកប្រព័ន្ធភ្លឺស្រែនៅភូមិក្រាំងវិច។

ផាន់ណា បានបន្តថា នៅយប់ខែភ្លឺ គាត់បានកាន់កណ្ដៀវទៅច្រូតស្រូវក្នុងស្រែទាំងយប់ ព្រោះផាន់ណា គិតថាមេឃភ្លឺហើយ។ បន្ទាប់ពីច្រូតបានមួយចំហៀងភ្លឺ ផាន់ណា បានដឹងថាមេឃនៅយប់នៅឡើង ហេតុនេះហើយបានជាគាត់ត្រលប់មកភូមិ និងសម្រាកនៅលើគ្រែក្រោមផ្ទះមេភូមិ។ ក្នុងអំឡុងពេលដែល ផាន់ណា ដើរទៅច្រូតមានកងឈ្លបដើរទៅតាមក្រោយគាត់ ប៉ុន្តែឃើញថា ផាន់ណា មិនលួចរត់ទើបរួចខ្លួន និងមកនិយាយលេងសើចជាមួយគាត់នៅពេលភ្លឺ។

ផាន់ណា ខិតខំធ្វើការងារយ៉ាងខ្លាំង ប៉ុន្តែរបបអាហារដែលគាត់ទទួលបាន មានត្រឹមតែបបររាវៗស្ទើរតែគ្រប់ពេល។ បើទោះបីជាហូបមិនគ្រប់គ្រាន់ ផាន់ណា នៅតែខិតខំធ្វើការងារ ព្រោះគាត់ខ្លាចអង្គការយកគាត់ទៅសម្លាប់ចោល ដូចអ្នកធ្វើការងារនៅក្នុងក្រុមជាមួយគាត់។ នៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម កូនរបស់ផាន់ណា ៣នាក់បានស្លាប់។

នៅឆ្នាំ១៩៧៩ ក្រោយសម័យខ្មែរក្រហមបញ្ចប់ទៅ ផាន់ណា បានដើររកទិញស្ករយកទៅលក់ដើម្បីចិញ្ចឹមគ្រួសារ។ ក្រោយមកទៀត ផាន់ណា  បានដាក់ពាក្យប្រលងនិងបាន​ក្លាយជាគ្រូបង្រៀន។បច្ចុប្បន្ន គាត់គឺជាគ្រូចូលនិវត្តន៍។ នៅពេលដែលអ្នកស្ម័គ្រចិត្តទៅសម្ភាស ផាន់ណា បានឲ្យដឹងទៀតថា គាត់ពិតជាពេញចិត្តចំពោះតុលាការកាត់ទោសមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ព្រោះមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមបានធ្វើឲ្យប្រជាជនខ្មែរគ្នាឯងស្លាប់ច្រើន និងរស់នៅរងទុក្ខវេទនា។ លើសពីនេះទៅទៀត តុលាការនេះបានផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់ប្រជាជន និងទប់ស្កាត់កុំឲ្យរបបអាក្រក់មួយនេះកើតឡើងម្ដងទៀត។

សម្ភាសន៍ដោយ៖ កែប ម៉ៃសុជាតា ថ្ងៃទី១៤ សីហា ២០២១

អត្ថបទដោយ៖ ភា រស្មី ថ្ងៃទី២៧ ខែមីនា ២០២៥