រឿងរ៉ាវដែល ផុន ចងចាំ និងមិនអាចបំភ្លេចបានទាក់ទងទៅនឹង​សម័យខ្មែរក្រហមគឺ ការលំបាកដែលគាត់ធ្វើការងារនៅពេលពពោះ, អង្គការចោទប្ដីរបស់ ផុន ថាជាវៀតណាម និងកង្វះអាហារហូបចុក និងថ្នាំព្យាបាលជំងឺ។ ខាងក្រោមនេះគឺជារឿងរ៉ាវដែល ផុន បានរៀបរាប់ប្រាប់ទៅអ្នកស្ម័គ្រចិត្ត៖

សយ ផុន អាយុ៨២ឆ្នាំ គឺជាអ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម។ ផុន មានស្រុកកំណើតនៅស្រុកគគរ។ បន្ទាប់ពី ផុន រៀបការ និងសម្រាលបានកូនមួយ គាត់បានភៀសខ្លួនមករស់នៅភូមិក្រវិលទៀក។ នៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម ផុន បានពពោះជាច្រើនដង។ នៅពេលដែលមានគភ៌ អង្គការមិនបានឲ្យ ផុន ឈប់សម្រាកនោះទេ ថែមទាំងឲ្យគាត់ធ្វើការងារធ្ងន់ៗទៀតផង។ អង្គការបានប្រើ ផុន ឲ្យកាប់ដើមទន្ទ្រានខេត្រយកមកចិញ្ចាំ្រធ្វើជី។ ផុន ខិតខំធ្វើការងារហូតដល់ធ្លាក់ឈាម ប៉ុន្តែអង្គការមិនឲ្យគាត់សម្រាក។

ផុន បានរៀបរាប់ថា៖ “ចៅអើយនិយាយពីធ្លាក់ឈាមដូចគេបារ ហើយខ្ញុំដើរទៅឈាមហៀរដល់កែងជើង ខ្ញុំឆ្អែតណាស់ ឲ្យតែខ្ញុំនិយាយដឹងតែខ្ញុំទឹកភ្នែកហើយ។” លើសពីនេះទៅទៀត ផុន និយាយអំពីកូនរបស់គាត់ម្នាក់ដែលបានស្លាប់តាំងពីនៅក្នុងពោះ៥ខែ។

នៅពេល ផុន មានគភ៌បាន៥ខែ អង្គការបានប្រើគាត់ និងនារី៥នាក់ផ្សេងទៀតឲ្យទៅគាស់គល់រាំង។ ផុន ខំប្រឹងធ្វើការរហូតដល់គាត់ធ្លាក់ឈាមកាន់តែខ្លាំង ទើបអង្គការបញ្ជូនគាត់ទៅពេទ្យឃុំ។ នៅពេលទៅដល់ពេទ្យ ផុន បានសុំឈ្មោះរម្យ ដែលជាកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមមួយរូប និងត្រូវជាប្អូនថ្លៃរបស់ផុន ឲ្យបញ្ជូនគាត់ទៅពេទ្យភាគវិញ ព្រោះឈាមធ្លាក់មកកាន់តែច្រើន។ ផុន បានទៅព្យាបាលទៅពេទ្យភាគទើបជាសះស្បើយត្រលប់មកសហករណ៍វិញ។

ផុន បានបន្តថា នៅពេលដែលគាត់ទៅព្យាបាលជំងឺ ផុនមិនទទួលបានអាហារហូបគ្រប់គ្រាន់នោះទេ។ អង្គការបានរៀបចំបបររាវៗ ហូបជាមួយសម្លបន្លែគល់ចេក និងគល់ល្ហុងឲ្យប្រជាជនហូប ប៉ុន្តែរដូវប្រមូលផល ប្រជាជន ទទួល​បានបបរគោក។ ប្រជាជននៅក្នុងភូមិជាច្រើននាក់ រួមទាំង ផុន ដែលកំពុងពពោះ កើតមានជំងឺហើម។ ដើម្បីព្យាបាលជំងឺនេះអង្គការបានឲ្យ ផុន យកកន្ទក់លាយជាមួយស្ករ រួចយកមកហូប។ ផុន បានឲ្យដឹងទៀតថា ម្ដាយ និងឪពុករបស់គាត់បានស្លាប់ដោយសារតែអត់មានអាហារហូប។ ចំណែកបង និងពូរបស់​ផុន ត្រូវអង្គការយកទៅសម្លាប់ ដោយសារតែ រើសសត្វ ខ្យង ក្ដាម នៅក្នុងស្រែហូប។

រឿងមួយទៀតដែល ផុន នៅចងចាំ និងមិនអាចបំភ្លេចបានគឺ អង្គការបានចោទប្រកាន់ប្ដីរបស់គាត់ ថាជាវៀតណាម និងមានបំណងយកគាត់ទៅសម្លាប់។ មុនដំបូង​ អង្គការ ហៅប្ដីរបស់ ផុន និងប្រជាជនផ្សេងទៀតឲ្យទៅប្រជុំ និងចោទប្រកាន់ប្ដីរបស់គាត់ថាជាកូនវៀតណាម។ មូលហេតុដែលអង្គការចោទដូច្នេះ ដោយសារតែថាប្ដីរបស់ ផុន រស់នៅជាមួយម្ដាយចិញ្ចឹម ជាជនជាតិចិន-វៀតណាមតាំងពីក្មេងមក។

ប្ដីរបស់ផុន កើតនៅក្នុងគ្រួសារក្រីក្រមួយ។ ម្ដាយក្មេករបស់ផុន មិនមានលទ្ធភាពក្នុងការចិញ្ចឹមកូននោះទេ ហេតុនេះហើយបានជាឲ្យកូនទៅស្រ្ដីជនជាតិចិន-វៀតណាម។ កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម បានលើកយកហេតុផលនេះទៅសម្លាប់ប្ដីរបស់ផុន បើទោះបីជាមានបងប្អូន និងប្រជាជននៅក្នុងភូមិជាច្រើននាក់ធានាអះអាងក៏ដោយ។ ដើម្បីបានរួចខ្លួន ផុន បានសួរទៅអង្គការវិញថា៖ “បើមិត្តពូថាប្ដីខ្ញុំកូនយួន ចុះមីរម្យ? មីរម្យ ហើយពូ ស្រ៊ូ! មីរម្យ មិនយកប្ដីកូនយួនដែរ។ សួរតែមីរម្យទៅ? ឥឡូវពូឯងមិនបាច់នេះទេ សួរតែប្រពន្ធពូឯងទៅ សួរមើលយួនឬក៏ខ្មែរ។”

ផុន ខិតខំធ្វើការងារហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ នៅពេលដែលកងទ័ពវៀតណាមចូលមក។ គ្រួសាររបស់ ផុន បានភៀសខ្លួនចេញពីភូមិ។ នៅតាមផ្លូវ ផុន បានឈឺពោះសម្រាលកូនម្នាក់ទៀត។ មុនពេលឆ្លងទន្លេ កងទ័ពវៀតណាមបានធ្វើដំណើរទៅដល់ និងបានជូន ផុន មកសម្រាលកូននៅមាត់ជ្រូក។ បន្ទាប់ពីសម្រាលកូនរួច ផុន បានត្រលប់មកផ្ទះវិញ។

បន្ទាប់ពីខ្មែរក្រហមដួលរលំហើយភ្លាមៗ ប្រជាជននៅក្នុងភូមិបានចាប់កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមម្នាក់ឈ្មោះ ម៉ោក មកកាត់ទោសនៅក្នុងវត្តជ្រោយ។ នៅពេលកាត់ទោសម៉ោក ផុន បានឃើញបងប្អូនជីដូនមួយរបស់គាត់ម្នាក់ បានយកឬស្សីមកវាយឈ្មោះ ម៉ោក បែកក្បាលហូរឈាមយ៉ាងខ្លាំង។ មូលហេតុដែលបងប្អូនរបស់ ផុន ធ្វើដូច្នេះ គឺដោយសារតែគាត់ដឹងថា ម៉ោក នេះហើយដែលបានយកប្ដីរបស់គាត់ទៅសម្លាប់។

សម្ភាសដោយ៖ ថៃ ស៊ីណា ថ្ងៃទី១១ សីហា ២០២១

អត្ថបទដោយ៖ ភា រស្មី ថ្ងៃទី១០ កុម្ភៈ ២០២៥