ស៊ុំ ស៊ីចន្ទ្រ មានអាយុ៥៩ឆ្នាំ រស់នៅភូមិតានប់ ឃុំចំបក់ ស្រុកបាទី ខេត្តតាកែវ។ កាលពីសង្គមចាស់ ភូមិតានប់ មានឈ្មោះថា ភូមិសូរែក ឃុំចំបក់ ស្រុកបាទី ខេត្តតាកែវ។ ស៊ីចន្ទ្រ មានឪពុកឈ្មោះ សុខ ស៊ុំ, ម្ដាយឈ្មោះ ទេព ខាន់ និងមានបងប្អូនចំនួន៧នាក់ ។ ស៊ីចន្ទ្រ បានរៀបការជាមួយឈ្មោះ វឹង ចាន់ថន និងមានកូនចំនួន៨នាក់។ នៅឆ្នាំ១៩៦៩ ស៊ីចន្ទ្រ ចូលរៀនដំបូងនៅសាលាចំបក់ រហូតដល់ថ្នាក់ទី១១។

នៅឆ្នាំ១៩៧០ បន្ទាប់ពីមានរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ នៅក្នុងភូមិតានប់ មានស្លាបច្រឺប(យន្តហោះ) ហោះមកទម្លាក់គ្រាប់បែក។ ការទម្លាក់គ្រាប់បែកនេះ ធ្វើឲ្យឆេះផ្ទះប្រជាជន, ខូចខាតទ្រព្យសម្បត្តិផ្សេងៗ និងសម្លាប់មនុស្ស។ ស៊ីចន្ទ្រ បានឲ្យដឹងថា គ្រួសាររបស់តាតុន និងយាយត្រេន បានបាត់បង់សមាជិកអស់ចំនួន៥ ដោយសាររត់ចូលលេណដ្ឋានមិនទាន់។ ក្រោយមក គ្រួសារស៊ីចន្ទ្រ បានរត់ភៀសខ្លួនទៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ នៅពេលដែលគ្រួសាររបស់ស៊ីចន្ទ្រ ចាកចេញពីផ្ទះអស់ ក្រុមខ្មែររំដោះបានចូលទៅដុតផ្ទះរបស់គាត់ ព្រោះខឹងថាគាត់បានរត់ទៅភ្នំពេញ។ នៅទីក្រុងភ្នំពេញ ស៊ីចន្ទ្រ ចូលរៀនបន្តនៅសាលាច្បារក្រុង ដល់ថ្នាក់ទី៨ រហូតដល់​ខ្មែរក្រហមទទួលបានជ័យជម្នះឆ្នាំ១៩៧៥។

នៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្មែរក្រហមបានជម្លៀសគ្រួសារស៊ីចន្ទ្រ ឲ្យចេញពីភ្នំពេញ តាមផ្លូវជាតិលេខ១។ មុនដំបូង ស៊ីចន្ទ្រ មានបំណងធ្វើដំណើរតាមផ្លូវជាតិលេខ២ ប៉ុន្តែដោយសារតែខ្មែរក្រហមបិទផ្លូវ គ្រួសាររបស់គាត់សម្រេចចិត្តធ្វើដំណើរតាមមាត់ទន្លេ ខាងត្បូងផ្សារច្បារអំពៅ ទៅដល់ស្ពានជ្រោយអោក(បច្ចុប្បន្នស្ពានមុនីវង្ស) និងបន្តកាត់តាមកោះក្របី, ភូមិត្រើយស្លា, កោះខែល, វាលត្រែង ហើយឈប់សម្រាកនៅព្រែកតាឃ្លោក។ អំឡុងពេលនោះ ស៊ីចន្ទ្រ មានអាយុប្រមាណ១៣ឆ្នាំ។ ក្រោយមកគ្រួសាររបស់ស៊ីចន្ទ្រ បានស្នើសុំអង្គការត្រលប់មកស្រុកវិញ។ ទៅដល់ស្រុកកំណើត ស៊ីចន្ទ្រ ធ្វើការងារជីកព្រែក និងជីកប្រឡាយ ប៉ុន្តែបានតែមួយរយៈពេលខ្លីប៉ុណ្ណោះ អង្គការក៏បញ្ជូនគាត់ទៅខេត្តបាត់ដំបង។

គ្រួសាររបស់ ស៊ីចន្ទ្រ បានឡើងឡានដំរីទឹក រួចជិះកាត់ទីក្រុងភ្នំពេញ និងទៅឈប់នៅខេត្តពោធិ៍សាត់។ ស៊ីចន្ទ្រ បានទៅសម្រាកនៅស្ថានីយ៍រថភ្លើង ខេត្តពោធិ៍សាត់រយៈពេល១សប្ដាហ៍ ទើបអង្គការបញ្ជូនគាត់តាមរថភ្លើងបន្តទៅខេត្តបាត់ដំបង។ ទៅដល់ខេត្តបាត់ដំបង ស៊ីចន្ទ្រ បានចូលទៅធ្វើការងារនៅភូមិបឹងឫស្សី ស្រុកមោង ខេត្តបាត់ដំបង។ នៅភូមិបឹងឫស្សី ស៊ីចន្ទ្រ ដើររើសគ្រាប់ស្លែង, ជីកប្រឡាយ, លើកទំនប់, លើកភ្លឺស្រែ និងធ្វើស្រែ ស្ទូង ដក ទៅតាមរដូវកាល។ មួយឆ្នាំក្រោយមក អង្គការបានប្ដូរ ស៊ីចន្ទ្រ ឲ្យទៅរស់នៅភូមិស្ទឹងត្រាច ខាងជើងភូមិបឹងឫស្សី។ នៅភូមិស្ទឹងត្រាច ស៊ីចន្ទ្រ ត្រូវជីកប្រឡាយ, លើកទំនប់, ស្ទូង, ដក, ច្រូត នៅម្ដុំទួលអំពិល, ក្រឡឹងដុំ, ក្បាលមូស និងជីកអាងនៅឆាយបាឡាំង ជិតភ្នំដេរ និងជីកអាងគណៈរាំង។

ស៊ីចន្ទ្រ បានឲ្យដឹងថា នៅរដូវប្រមូលផល អង្គការឲ្យប្រជាជនហូបឆ្អែតបាន២ដង ក្រៅពីនោះ ប្រជាជនហូបតែបបរចុងអង្ករប៉ុណ្ណោះ។ របបអាហារដែល ស៊ីចន្ទ្រ ទទួលបានគឺមិនគ្រប់គ្រាន់នោះទេ ហេតុដូច្នេះហើយ បានជាគាត់ទៅសុំអង្គការចូលរួមធ្វើការងារពេលយប់ ដើម្បីបានកន្ទក់មួយកាបន្ថែមទៀត។ ស៊ីចន្ទ្រ បានរៀបរាប់ថា គាត់ត្រូវទៅជីកដីឲ្យបាន៣ម៉ែត្រគូបក្នុងមួយយប់ និងត្រូវ​ធ្វើការងារនេះរយៈពេល១០ថ្ងៃ ទើបបានកន្ទក់មួយកា ហើយកន្ទក់ដែលគាត់ទទួលបានសុទ្ធតែអាចម៍ដង្កូវ។

នៅពេលដែលបានកន្ទក់មក កូនរបស់ស៊ីចន្ទ្រ បានសួរពីរបៀបហូបកន្ទក់ ហើយ ស៊ីចន្ទ្រ បានយកកន្ទក់នោះទៅលីង និងពូនធ្វើដូចនំគ្រូក។ មួយវិញទៀត ដោយសារតែ ស៊ីចន្ទ្រ ឃ្លានខ្លាំងពេក គាត់បានទៅលួចគួរស្រូវនៅក្នុងស្រែ ហើយអង្គការបានឃើញគាត់ និងតាមទៅវាយគាត់យ៉ាងខ្លាំង និងយកកាំភ្លើងភ្ជង់ករបស់គាត់។

នៅឆ្នាំ១៩៧៩ បន្ទាប់ពីកងទ័ពស្ម័គ្រចិត្តវៀតណាមចូលទៅជួយរំដោះប្រជាជននៅ ខេត្តបាត់ដំបង ស៊ីចន្ទ្រ បានទៅធ្វើការងារកិនស្រូវយកអង្ករឲ្យទ័ពនៅក្នុងសហករណ៍។ ក្រោយមកទៀត ស៊ីចន្ទ្រ បានត្រលប់មកស្រុកកំណើតវិញ និងបានរៀបការនៅឆ្នាំ១៩៨២។

ស៊ីចន្ទ្រ បានបន្ថែមទៀតថា គាត់នៅតែនឹកឃើញពីរឿងរ៉ាវរបស់ខ្លួននៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម ជាពិសេសនៅពេលដែលជិតដល់ថ្ងៃខួប ៧ មករា។ នៅពេលដែលទូរទស្សន៍ចាក់ផ្សាយអំពីរបបខ្មែរក្រហម ស៊ីចន្ទ្រ អង្គុយមើលទាំងទឹកភ្នែក ព្រមទាំងនិយាយប្រាប់ពីរឿងរ៉ាវនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមទៅកូនចៅរបស់គាត់។

សម្ភាសន៍ដោយ៖ កែប ម៉ៃសុជាតា ថ្ងៃទី១២ សីហា ២០២១

អត្ថបទដោយ៖ ភា រស្មី ថ្ងៃទី២៧ ខែមីនា ២០២៥