ណៅ ស្រឿន អាយុ៧០ឆ្នាំ រស់នៅភូមិជើងគួន ឃុំជើងគួន ស្រុកសំរោង ខេត្តតាកែវ។ នៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម ស្រឿន មានអាយុប្រមាណ៣០ឆ្នាំ។ ខាងក្រោមនេះ គឺជាការចងចាំរបស់ស្រឿន នៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម៖

នៅឆ្នាំ១៩៧៣ ស្រឿន បានឃើញអង្គការចាប់ប្រជាជននៅក្នុងភូមិជើងគួន យកទៅសម្លាប់ចោលជាច្រើននាក់។ នៅពេលដែលឃើញដូច្នេះ ស្រឿន មានការភ័យខ្លាចយ៉ាងខ្លាំង ព្រោះបងប្អូននៅជុំវិញផ្ទះរបស់គាត់ត្រូវបានចាប់បញ្ជូនចេញពីផ្ទះ។ អំឡុងពេលសម្លាប់ប្រជាជននេះ គឺស្ថិតនៅក្រោមការដឹកនាំរបស់ប្រធានឃុំឈ្មោះ រេត។

នៅឆ្នាំ ១៩៧៥ ប្រធានឃុំជើងគួន បានប្ដូរពី រេត ទៅឈ្មោះ យន់។ ស្រឿន បានឲ្យដឹងថា នៅពេលដែល យន់ ចូលទៅគ្រប់គ្រងដំបូង គាត់និយាយស្រួលបួល ប៉ុន្តែក្រោយមក គាត់ចាប់​ផ្តើមយកប្រជាជនទៅសម្លាប់ជាច្រើនដូចគ្នា។ ក្រោមការដឹកនាំរបស់ យន់ ប្រជាជនថ្មី ជាច្រើននាក់ត្រូវបានជម្លៀសតាមទូកយកទៅសម្លាប់នៅទួលស្វាយមង្គលជាបន្តបន្ទាប់។  ក្នុងនោះក៏មានបងប្អូនជីដូនមួយរបស់ស្រឿនដែរ។ នៅពេលដែលឃើញកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម មកហៅបងប្អូនជីដូនមួយចេញទៅ ស្រឿន មិនហ៊ានមើលមុខបងប្អូនរបស់គាត់នោះទេ ព្រោះខ្លាចអ្នកដែលអង្គការបញ្ជូនទៅរត់មកឲ្យគាត់ជួយ ហើយត្រូវយកទៅសម្លាប់ទាំងអស់គ្នា។ ស្រឿន មានការអាណិតយ៉ាងខ្លាំង ប៉ុន្តែមិនដឹងថាត្រូវជួយដោយរបៀបណា។

នៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម ប្រជាជនត្រូវធ្វើការងាររួមគ្នា ប៉ុន្តែបែងចែកកម្លាំងទៅតាមអាយុ។ មនុស្សចាស់​ ត្រូវអង្គការចាត់តាំងឲ្យធ្វើបង្គី, ក្រុមយុវជនធ្វើការងាររែកដី, ក្មេងដែលមានអាយុធំល្មមត្រូវទៅដេញចាប និងកុមារត្រូវយកទៅទុកក្នុងមណ្ឌលឲ្យយាយៗមើល ដើម្បីឲ្យម្ដាយ-ឪពុកចេញទៅធ្វើការងារ។ សឿន បានបន្ថែមថា ប្រសិនបើកុមារនៅក្នុងមណ្ឌលមានយាយរបស់ខ្លួននៅមើលថែ អាច​ទទួលបានអាហារហូបគ្រប់គ្រាន់ ប៉ុន្តែប្រសិនបើមិនជាប់សាច់ញាតិគឺមានការខ្វះខាត។ បើទោះបីជាមើលឃើញពីភាពមិនស្មើគ្នាបែននេះក្ដី ឪពុក-ម្ដាយមិនអាននិយាយប្រឆាំងបានទេ។ ចំពោះ ស្រឿន អង្គការប្រើគាត់ឲ្យធ្វើការងារឡើងត្នោត, ធ្វើស្រែ និងសែងអ្នករបួស។ ស្រឿន ខិតខំធ្វើការងារណាស់ ដោយសារតែគាត់មិនចង់ឲ្យអង្គការដាក់ទារុណកម្ម ឬយកទៅសម្លាប់។

ចំពោះការរៀបការ ស្រឿន រៀបរាប់ថា អង្គការបានហៅយុវជនចាប់គូរៀបការតែម្ដង។ ប្រសិនបើគូមួយណាហ៊ានបដិសេធចំពោះការរៀបការ អង្គការនិងយកគូនោះទៅសម្លាប់។ ស្រឿន បានបន្តថា អង្គការរៀបចំ ធ្វើឡើង​ម្ដងៗចំនួន ១០ ទៅ២០គូ។ ពិធីមង្គលការដែលអង្គការរៀបចំគឺហៅយុវជន-យុវនារីឲ្យទៅជុំគ្នា រួចធ្វើការអធិប្បាយបន្តិចបន្តួច និងហូបបបរជុំគ្នា ទើបឲ្យត្រលប់ទៅផ្ទះវិញ។ អ្នករៀបការរួច អាចរស់នៅជុំគ្នាបានចំនួន៣ថ្ងៃ បន្ទាប់មកនឹងត្រូវបែងចេញទៅធ្វើការងារផ្សេងគ្នា និងយូរៗទើបបានត្រលប់ទៅជួបគ្នាម្ដង។

ស្រឿន មានអារម្មណ៍សប្បាយចិត្តណាស់ ដែលសម្ដេច ហ៊ុន សែន ចូលមកជួយ។ ព្រោះគាត់អាចហូបឆ្អែត, សម្រាកបានគ្រប់គ្រាន់​ និងមិនត្រូវបង្ខំឲ្យធ្វើការងារខ្លាំងដូចសម័យខ្មែរក្រហម។ ​ ស្រឿន បានឲ្យដឹងទៀតថា គាត់នៅតែយល់សុបិនឃើញ អង្គការសម្លាប់មនុស្ស និងចាប់មនុស្សយកទៅធ្វើជាទារុណកម្ម។

សម្ភាសន៍ដោយ៖ សឿន ធារ៉ា ថ្ងៃទី២៤ សីហា ២០២១

អត្ថបទដោយ៖ ភា រស្មី ថ្ងៃទី១៧ ខែមីនា ២០២៥