សង្រ្គាមរយៈពេលប្រាំថ្ងៃ[1] ធ្វើឲ្យប្រជាជនខ្មែរទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេសភ្ញាក់ខ្លួនបានយល់ដឹងកាន់តែច្បាស់ពីចរិកពិតរបស់ប្រជាជនសៀម។ ប្រជាជនខ្មែរ រួបរួមសាមគ្គីគ្នាជាធ្លុងមួយ និងចងចាំថា ជាថ្ងៃប្រវត្តិសាស្រ្តថ្មីមួយទៀត រាល់អំពើឈ្លានពានពីប្រទេសសៀម។ រដ្ឋាភិបាលសៀម និងមេបញ្ជាការកងទ័ពសៀម បានបង្ហាញពីចរិកពិតប្រាកដ នៃចេតនាឈ្លានពានមកលើដែនអធិបតេយ្យភាពរបស់ប្រទេសកម្ពុជាយ៉ាងពិតប្រាកដ។ ហេតុអ្វីបានជាប្រទេសសៀមចង់ឈ្លានពានយកប្រាសាទព្រះវិហារម្តងហើយម្តងទៀត និងតំបន់ប្រាសាទនានាតាមជួរបន្ទាត់ព្រំដែន។ ប្រទេសសៀមត្រូវដឹងថា ប្រាសាទព្រះវិហារកសាងនៅសតវត្សរ៍ទីប៉ុន្មាន? ជនជាតិសៀមកើតមានប្រទេសនៅក្នុងសតវត្សរ៍ណា? កុំថា ជនជាតិសៀមមិនដឹង ប្រវត្តិសាស្រ្ត សៀមធ្វើជាវង្វេង? ហេតុអ្វីបានជាជនជាតិសៀមចង់បានប្រាសាទព្រះវិហារ? ទោះបីជាកម្ពុជាឈ្នះក្តីនៅក្នុងតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ(ICJ)នៅទីក្រុងឡាអេ​(ប្រទេសហូឡង់)។

នៅពេលសម្រេចក្តីឈ្នះមកលើប្រទេសកម្ពុជា ប្រទេសសៀមកើតទុក្ខមិនសុខចិត្ត ប្រទេសមហាអំណាចសហរដ្ឋអាមេរិកគំរាមដាក់សម្ពាធ ធ្វើឲ្យប្រទេសសៀមនៅស្ងាត់ស្ងៀមមួយរយៈប៉ុណ្ណោះ។ ប្រទេសសៀមចិញ្ចឹមចិត្តព្យាយាមឈ្លាមពានប្រទេសកម្ពុជារហូត ទោះបីរងភាពអាម៉ាស់នៅលើឆាកអន្តរជាតិក៏យ៉ាងដោយ។ ប្រទេសសៀមយល់ឃើញថា ប្រាសាទព្រះវិហារជាសម្បតិ្តបេតិកភណ្ឌមានតម្លៃមហាសាលមិនអាចកាត់ថ្លៃបាន និងគ្មានពីរក្នុងពិភពលោក ដូចនេះហើយ បើប្រទេសសៀមឈ្លានពានបាន និងធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចសៀមកាន់តែរីកចំរើនលើវិស័យទេសចរណ៍។

យើងមើលឃើញពីចេតនារបស់ប្រទេសសៀម មានគោលបំណងឈ្លានពានប្រទេសកម្ពុជា ជាយូរយារណាស់មកហើយ ទី១)សៀមបានចិញ្ចឹមចិត្តឈ្លានពានប្រទេសកម្ពុជា បានបញ្ជាទិញសព្វាវុធ​ទំនើបៗពីបណ្តាប្រទេសផ្សេងៗ រួមមានយន្តចម្បាំង, គ្រាប់បែកចង្កោម, ដ្រូនទម្លាក់គ្រាប់ និងផ្សែងពុលជាដើម ទី២)រដ្ឋាភិបាលប្រទេសសៀម និងមេបញ្ជាការកងទ័ពជើងគោកភូមិភាគ២ មានចេតនាយ៉ាងពិតប្រាដកមកលើប្រទេសកម្ពុជា ដោយបានដាក់បង្ហាញសព្វាវុធទំនើប និងបាននិយាយស្តីប្រមាថមើលងាយមកលើប្រទេសកម្ពុជា ប្រើរយៈពេលបីថ្ងៃវាយចូលដល់ទីក្រុងភ្នំពេញ។ ទី៣)នាយករដ្ឋមន្រ្តីស្តីទីប្រទេសសៀម បានគំរាមកំហែងចាប់ខ្លួនថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជា សំដៅមកលើសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ប្រធានព្រឹទ្ធ សភាកម្ពុជា និងសម្តេចមហាបវរធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត ជានាយករដ្ឋមន្ត្រី។ ពាក្យសម្តីរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេសសៀម មិនត្រឹមមើលងាយថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជាទេ ថែមទាំងមើលងាយច្បាប់អន្តរជាតិថែមទៀត សៀមមិនត្រូវភ្លេចថា ពាក្យគំរាមកំហែងទាំងអស់នេះបានធ្លាក់ចូលទៅក្នុងផ្លូវច្បាប់អន្តរជាតិរួចទៅហើយ។

ប្រទេសកម្ពុជា ជាប្រទេសតូចមានប្រជាជនភាគច្រើនកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា ជាមនុស្សស្លូតបូត និងស្មោះត្រង់មិនមានចេតនា​ឈ្លានពានប្រទេសជិតខាងណាមួយទេ ជាពិសេសថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេស​កម្ពុជា មានសេចក្តីថ្លៃថ្នូរ មិនដែលបង្ហាញពីចេតនាឈ្លានពាន និងមិនបានបង្ហាញសព្វាវុធទំនើបៗ និងគ្មានយន្តហោះចម្បាំង ដូចពាក្យឧត្តមនាយឧត្តមសេនីយ ទៀ សីហា ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការពារជាតិលើកឡើង យ៉ាងច្បាស់ថា ប្រទេសកម្ពុជា គ្មានបំណងវាយកាន់កាប់ប្រទេសណាទេ កម្ពុជាចង់បានសុខសន្តិភាព មិនចង់ធ្វើសង្រ្គាមរវាងប្រទេស និងប្រទេស ដែលនាំឲ្យស្លាប់កងទ័ព ប្រជាជនស៊ីវិល និងមិនបានគំរាមកំហែងប្រទេសសៀម វាយយកទីក្រុងបាកកទេ ឬតំបន់ណាមួយទេ។ ប្រទេសកម្ពុជា បានគោរពបទឈប់បាញ់ និងគោរពច្បាប់អន្តរជាតិជាបន្តបន្ទាប់ ថែមទាំងមិនបានគំរាមកំហែងថ្នាក់ដឹកនាំសៀមម្នាក់ណាឡើយ នេះបញ្ជាក់ថា ប្រទេសកម្ពុជាចង់បានសន្តិភាព បើប្រទេសសៀមនៅតែគឃ្លើន ប្រទេសកម្ពុជា មានសិទ្ធិការពារខ្លួន។

ប្រទេសសៀម នាយករដ្ឋមន្ត្រីស្តីទី និងមេបញ្ជាការភូមិភាគ២ យល់ព្រមគោរពកិច្ចព្រមព្រៀងបទឈប់បាញ់រួចទៅហើយ បែរជាមានចេតនាឈ្លានពានដដែលៗ ដូចជាល្មើសរាយបន្លាលួសមកលើដែនអធិបតេយ្យភាពរបស់ប្រទេសកម្ពុជា លំនៅដ្ឋានប្រជាជនស៊ីវិល និងមិនបានដោះលែងកងទ័ពកម្ពុជាចំនួន១៨នាក់ តាមការស្នើសុំរបស់ភាគីកម្ពុជា។

ប្រទេសកម្ពុជា បានឆ្លងកាត់សង្រ្គាមជាច្រើនរាប់មិនអស់ ជាពិសេសនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧០ រហូតធ្លាក់ចូលជ្រៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម និងបន្តសង្រ្គាមក្រោយឆ្នាំ១៩៧៩ ដល់១៩៩៨ បានសុខសន្តិភាព ប្រទេសកម្ពុជា បានងើបឡើងវិញបន្តិចម្តងៗ រហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ស្រាប់តែមកជួបសង្រ្គាមឈ្លានពានពីប្រទេសសៀម ជាបន្តទៀត។

សង្រ្គាមរវាងប្រទេសកម្ពុជា-សៀម បានធ្វើឲ្យប្រទេសកម្ពុជាខ្លាំង និងធ្វើឲ្យទឹកចិត្តប្រជាជនខ្មែរចេះស្រឡាញ់គ្នា រួបរួមសាមគ្គីគ្នាកាន់តែខ្លាំងឡើង ភាពខ្លាំងរបស់ប្រទេសកម្ពុជា គឺកម្លាំងរួបរួមគ្នា បានធ្វើឲ្យប្រទេសសៀមឈ្លានពាន មកលើប្រទេសកម្ពុជា មិនបានដូចបំណង និងរងភាពអាម៉ាស់ទាំងក្នុងប្រទេស និងលើឆាកអន្តរជាតិជាថ្មីម្តងទៀត និងធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសសៀមថយចុះ។ ក្រោយ​ការចរចារកិច្ចព្រមព្រៀងបទឈប់បាញ់រវាងភាគីថៃនិងកម្ពុជា នៅប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី នៅថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បាន​បង្ហោះសារលើទំព័រហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់សម្តេច ដែលមានសេចក្តីថា៖ “សមិទ្ធផលនៃគំនិតផ្តួចផ្តើមដ៏ប្រពៃរបស់ ឯកឧត្តម ដូណាល់ ត្រាំ បានសង្រ្គោះជីវិតមនុស្សរាប់ពាន់ម៉ឺននាក់ពីសង្រ្គាមកម្ពុជានិងថៃ។ ជាដំបូងខ្ញុំសូមអរគុណចំពោះ ឯកឧត្តមប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ ដែលបានផ្តួចផ្តើមគំនិតដ៏ប្រពៃបង្កើតឲ្យមានបទឈប់បាញ់ និងសន្តិភាពរវាង កម្ពុជា និងថៃ ដែលគំនិតនេះគឺជាសមិទ្ធផលដ៏អស្ចារ្យបានជួយសង្រ្គោះជីវិតមនុស្សយ៉ាងច្រើនទាំងនៅកម្ពុជា និងថៃ។ ហើយក៏សូមអរគុណដល់ ឯកឧត្តមនាយករដ្ឋមន្រ្តី ម៉ាឡេស៊ី អាន់វ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ីម ដែលបានជួយរៀបចំទីកន្លែងកិច្ចប្រជុំ និងបង្កើតឲ្យមានកិច្ចព្រមព្រៀងបទឈប់បាញ់នេះ ដែលកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់ និងសន្តិភាពនេះ កំពុងទទួលបានលទ្ធផលល្អ និងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។ ខ្ញុំក៏សូមអរគុណចំពោះមិត្តចិនដែលបានចូលរួមជួយ និងសូមអរគុណបណ្តាប្រទេសជាមិត្តទាំងអស់ ដែលបានគាំទ្រនូវកិច្ចព្រមព្រៀងបទឈប់បាញ់ និងសូមអរគុណប្រជាជនកម្ពុជា និងប្រជាជនថៃ សូមអរគុណចំពោះកងទ័ពកម្ពុជា ព្រមទាំងកងទ័ពថៃ ដែលបាន​គាំទ្រដល់ដំណើរការសន្តិភាពមួយនេះ។”

ថ្វីត្បិត​តែស្មារតីនៃ​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​បទឈប់បាញ់ បានកំណត់​បញ្ឈប់​រាល់ការបំផ្ទុះអាវុធ​ត្រឹមម៉ោង១២យប់ នៅមុនពេលកំណត់នេះ កងទ័ពសៀម បានប្រើប្រាស់អាវុធទំនើប យន្តហោះទម្លាក់គ្រាប់បែក ដ្រូន និងបាញ់ផ្សែងពុលដោយប្រើអស់លទ្ធភាពមកលើកងទ័ពកម្ពុជា នៅតែមិនបានសម្រេច ពីព្រោះកងទ័ពរបស់យើងទាំងអស់ ស្តាប់តាមមេបញ្ជា និងមានទឹកចិត្តអង់អាចក្លាយហាន ខ្លាចបាត់បង់ទឹកដី។

ប្រទេសសៀម កុំអាងតែខ្លួនមានសេដ្ឋកិច្ចល្អ ហើយចាប់ផ្តើមមើលងាយប្រទេសកម្ពុជា និងប្រជាជនខ្មែរ ថាជាអ្នកក្រ ដើរសុំទាន គ្មានការងារធ្វើ ដើរស៊ីឈ្នួលប្រទេសជិតខាង ជាពិសេសលើទឹកដីសៀម។

ប្រទេសសៀម ត្រូវចេះប្រុងប្រយ័ត្នពាក្យសម្តីរបស់ខ្លួន ជាធម្មតាប្រទេសមិនមានសង្រ្គាមរវាងប្រទេស និងប្រទេស យើងមានទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយគ្នា តែងតែស្វែងរកការងារធ្វើនៅប្រទេសដទៃ ជារឿងធម្មតា មិនចាំបាច់មើលងាយទេ។ សព្វថ្ងៃនេះប្រទេសកម្ពុជា មិនចាំបាច់ទៅធ្វើការងារនៅប្រទេសសៀមទៀត មិនអាចទ្រាំភាពមើលងាយ​បានទេ ចាំតែមើលទៅប្រទេសសៀម ដែលមានសេដ្ឋកិច្ចល្អ នៅពេលមានសង្រ្គាមជុំវិញខ្លួន យើងគិតថា សេដ្ឋកិច្ចប្រទេសសៀមគ្មានឋិតឋេរទេ ប្រទេសសៀមវឹកវរ គ្មានសណ្តាប់ធ្នាប់ក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ។

 

អត្ថបទដោយ សុខ វណ្ណៈ ហើយផ្នែកខ្លះនៃអត្ថបទជាទស្សនផ្ទាល់របស់អ្នកនិពន្ធ

---

[1] សុខ វណ្ណៈ ធ្វើការងារនៅមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា យើងខ្ញុំជាកូនខ្មែរមួយរូប បានខិតខំសរសេរអត្ថបទមួយនេះ ជាគំនិតយល់ឃើញ រាល់អំពើឈ្លានពានពីប្រទេសសៀម ដែលបានរំលោភបំពានមកលើដែនអធិបតេយ្យភាពប្រទេសកម្ពុជា និងរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស រំលោភច្បាប់អន្តរជាតិ។ ប្រទេសសៀម និងកងទ័ពសៀម ប្រជាជនសៀម បានមើលងាយប្រជាជនខ្មែរជាបន្តបន្ទាប់ នាយករដ្ឋមន្រ្តីស្តីទីសៀម និយាយមើលងាយថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជា។