សំ ចម្រើន អាយុ៧០ឆ្នាំ រស់នៅភូមិតាទុយ ឃុំជើងគួង ស្រុកសំរោង ខេត្តតាកែវ។ រឿងរ៉ាវដែល ចម្រើន ចងចាំមិនភ្លេចអំពីសម័យខ្មែរក្រហមគឺ ការស្លាប់របស់កូនគាត់ដែលទើបនឹងកើត និងការសម្លាប់ឪពុកមារបស់គាត់។ ខាងក្រោមនេះគឺជាការរៀបរាប់របស់ចម្រើន។

ចម្រើន បានឲ្យដឹងថា នៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមគាត់មានកូនចំនួន ៥នាក់។ នៅពេលដែលប្រពន្ធរបស់ចម្រើន សម្រាលកូនរួចបានប្រមាណ៥ខែ អង្គការបានឲ្យប្រពន្ធរបស់គាត់ទៅធ្វើការងារ និងទុកកូនរបស់គាត់ឲ្យយាយចាស់ៗនៅក្នុងភូមិមើលថែនៅក្នុងមណ្ឌលកុមារ។ នៅក្នុងមណ្ឌល យាយៗមើលថែកូនរបស់ចម្រើន មិនបានល្អទេ ទើបធ្វើឲ្យក្មេងស្លាប់។

មួយវិញទៀត ចម្រើន បានរៀបរាប់អំពីការស្លាប់របស់ឪពុកមារបស់គាត់ថា នៅពេលដែលខ្មែរក្រហមទទួលបានជ័យជម្នះ ចម្រើន បានត្រលប់ចូលក្នុងភូមិវិញ។ នៅពេល ចម្រើន ធ្វើដំណើរទៅដល់ផ្ទះ អង្គការបានប្រើគាត់ឲ្យទៅរៀបចំរោងបាយ។ នៅតាមផ្លូវ ចម្រើន បានឃើញអង្គការវាយសម្លាប់មនុស្ស៣នាក់ ដែលក្នុងនោះមាន ឪពុកមារបស់គាត់ម្នាក់ និងប្រជាជន ១៧​ មេសា ពីរនាក់ផ្សេងទៀត។ នៅពេលដែលឃើញស្ថានការណ៍បែបនេះ ចម្រើន បានលាក់ខ្លួន និងលួចរត់ចេញពីកន្លែងនោះតែម្ដង។

នៅតាមផ្លូវ ចម្រើន បាននឹកឃើញថា ថ្ងៃនេះ ឪពុកមាគាត់ត្រូវគេយកទៅសម្លាប់ នោះថ្ងៃក្រោយ នរណាជាអ្នកត្រូវយកទៅបន្ទាប់ “អាចជាប្រពន្ធ ឬក៏បងប្អូនខ្ញុំទៀតក៏មិនដឹង។ ពេលធ្វើដំណើរទៅដល់ផ្ទះ ចម្រើន បានឃើញប្អូនៗរបស់គាត់យំ ប៉ុន្តែយាយរបស់គាត់បានឃាត់ និងនិយាយថា៖ “ កុំយំប្រយ័ត្នអស់មួយពូជ”។

ចម្រើន បានបន្ថែមថា នៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម គាត់ត្រូវបានបង្ខំឲ្យធ្វើការងារ និងទទួលរងអំពើហិង្សា។ ប្រសិនបើ ចម្រើន មិនធ្វើការ គាត់នឹងត្រូវបង្អត់អាហារ និងយកទៅសម្លាប់ចោល។ ចំពោះការសម្លាប់ ប្រសិនបើខ្មែរក្រហមយកមេគ្រួសារណាម្នាក់ទៅសម្លាប់ហើយ សមាជិកគ្រួសារនោះក៏ត្រូវរងការសង្ស័យដែរ។

នៅពេលដែលអ្នកស្ម័គ្រចិត្តចុះទៅសម្ភាស ចម្រើន បាននិយាយថា គាត់មិនបានមើលការកាត់ក្ដីរបស់តុលាការកាត់ទោសមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមនោះទេ ប៉ុន្តែគាត់យល់ថាការកាត់ទោសមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមគឺត្រឹមត្រូវ។ មួយវិញទៀត ចម្រើន បានអប់រំទៅក្មេងៗជំនាន់ក្រោយឲ្យខិតខំរៀនសូត្រ និងគាំទ្រឲ្យមានការសិក្សាប្រវត្តិសាស្រ្ដខ្មែរក្រហមនៅតាមសាលារៀន។

សម្ភាសដោយ៖ សឿន ធារ៉ា ថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ២០២១

អត្ថបទដោយ៖ ភា រស្មី ថ្ងៃទី១៣ មីនា ២០២៤